Tablica Unia Lubelska plac Unii Lubelskiej w Warszawie. Fot: Wikimedia
28 czerwca 1569 roku w Lublinie została przyjęta umowa międzynarodowa pomiędzy Koroną Królestwa Polskiego, a Wielkim Księstwem Litewskim nazwana Unią Lubelską. W wyniku zawarcia unii lubelskiej powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów, obejmująca terytorium dzisiejszej Polski, Litwy, Białorusi i Łotwy, a częściowo także Ukrainy, Estonii, Słowacji, Rosji i Mołdawii.
Największy rozmiar I RP osiągnęła w 1618 roku, obejmując łącznie 990 tys. km2. Liczba ludności w jej granicach zmieniła się od 6,5 mln w 1569 roku do 14 mln w 1772 roku. Państwo, które powstało trwało przez 226 lat. Unia została przyjęta 28 czerwca, podpisana 1 lipca, a ostatecznie ratyfikowana przez króla Zygmunta II Augusta 4 lipca 1569 roku.
Powstałe państwo federacyjne miało wspólnego monarchę, herb, sejm, walutę oraz politykę zagraniczną i obronną. Odrębność zachowały skarb, urzędy, wojsko i sadownictwo.
Unia Lubelska zawsze będzie kojarzona z królem Zygmuntem II Augustem. Stworzył on jedno z największych państw współczesnej Europy, ale nie udało mu się przeforsować reform, które stworzyłyby sprawnie działający system polityczny. Miał nadzieję na wzmocnienie monarchii przy wsparciu szlachty i zrównoważenie jej potęgi z magnaterią. O ile cała szlachta w Rzeczypospolitej teoretycznie była równa prawu, to magnateria już nie.
Sergiusz Porowczuk, 1 lipca 2024 r.
