Zabytkowy polski cmentarz w Snitkowie znajduje się na południowym skraju tej miejscowości od strony Kotiużan, na odległości 18 km od stacji kolejowej.
Stacja Kotiużany znajduje się na trasie pociągu podmiejskiego Żmerynka – Mochylów-Podolski, czas dojazdu od węzłowej stacji Żmerynka – 1 godzina 50 minut; odległość od drogi Winnica – Mochylów-Podolski-5 km.
Biorąc pod uwagę to, że w XVIII-XIX w. osada Snitków była ważnym ośrodkiem życia administracyjnego, gospodarczego i kulturalnego powiatów lityńskiego i mochylowskiego, główną cechą cmentarza jest duża ilość majestatycznych pod względem wielkości i architektury pomników nagrobnych miejscowej arystokracji – książąt, hrabiów, szlachty (ogółem zachowało się 30, z czego niestety udało się zidentyfikować zaledwie połowę).
Wśród nich wyróżnia się pomnik (po lewej stronie tuż przy bramie wejściowej, wysokości około 10 metrów i do 4 m w podstawie) w postaci kilku sześcianów umieszczonych jeden na drugim, z rzeźbą i pucharem w górnej części, marszałkowi dwóch powiatów J.Krasowskiemu (Zwłoki Józefa Krasowskiego 1782-1859) (patrz schemat). Szczególną cechą cmentarza jest spora część (mianowicie 10) masywnych krzyży typu łacińskiego (pionowa część jest istotnie dłuższa niż pozioma) o wysokości od 2 do 3 metrów, a także okazałych krzyży typu orderowego (z rozszerzeniem na krawędziach). W przeciwieństwie do cmentarzy na północny Wołynia, jest znacznie mniej nagrobków w postaci drzewa genealogicznego (łącznie 2, w tym Marja z KRZYWICKICH BOUDA). Po prawej stronie bramy centralnej nagrobki są zwarcie zgromadzone przy drodze, a stuletnie drzewa ścisnęły je i pochyliły.
W centralnej części cmentarza po prawej stronie umieszczono tablicę pamiątkową od społeczności polskiego miasta Legnica (LEGNICA) datowaną 2017 r. (patrz schemat). Kilka lat z rzędu wolontariusze z Legnicy pracują nad oczyszczeniem cmentarza i renowacją napisów – wykonano ogromną pracę pod względem objętości i znaczenia. Inskrypcje mieszkańców miasta Legnicy są wykonane w dwóch językach. Wieńczy tablicę pamiątkową wysoki (do 7 metrów) drewniany krzyż z krucyfiksem. Na przeciwległej stronie od bramy wejściowej przy centralnej alei cmentarza znajduje się odrestaurowana kaplica, która dziś pełni dwie funkcje-kaplicy i kościóła. Istotnie, że zachowała się zewnętrzna forma budowli z czterema eleganckimi wieżami w stylu późnego renesansu. Granice cmentarza ustalić dokładnie nie jest możliwe z powodu braku ogrodzenia, brama istnieje tylko od strony drogi.
Sprawozdanie we wrześniu 2019 r. sporządził Igor Płachotniuk
Więcej o polskim cmentarzu w Snitkowie na stronie nekropolis.in.ua
Słowo Polskie, 14 stycznia 2020 r.
lp
