W latach 2012-2016 został zrealizowany projekt „Język polski w prasie i innych źródłach pisanych w początkach sowietyzacji Ukrainy (lata 20. i 30. XX wieku)”. Realizatorem projektu była Pracownia Polszczyzny Kresowej Instytutu Języka Polskiego PAN w Warszawie.
Przedsięwzięcie zapoczątkowało systematyczne badania pisanej polszczyzny na Ukrainie sowieckiej w latach 20. i 30. XX wieku. Przedmiotem opracowania była przede wszystkim „polszczyzna sowiecka” jako „nowy język polski”, narzędzie sowietyzacji mniejszości polskiej w ZSRS.
Jako źródła wykorzystano:
– prasa licząca co najmniej kilkadziesiąt tytułów, zróżnicowanych pod względem zasięgu, adresatów i tematyki, w tym oprócz ogólnokrajowych są rzadkie czasopisma lokalne, ulotki, gazety w formie plakatów;
– polskojęzyczne dokumenty oficjalne: pisma administracyjne z polskich rad wiejskich, sprawozdania, protokoły, ogłoszenia, odezwy, poświadczenia, rezolucje;
– podręczniki szkolne, książki, tłumaczenia literatury proletariackiej, w tym elementarze do nauki języka polskiego ilustrujące sposób realizacji programu sowietyzacji dzieci wczesnoszkolnych;
– archiwalia rękopiśmienne, listy do redakcji gazet i in.
Badania językoznawcze koncentrują się wokół następujących zagadnień: procesu narodzin i kształtowania się właściwości „polszczyzny sowieckiej” czyli polskiej wersji języka sowieckiej propagandy politycznej (określanej terminem nawiązującym do powieści „Rok 1984” George’a Orwella – ang. newspeak, pol. nowomowa, ros. новояз, oraz innymi, np. franc. langue de bois, pol. drewniany język, ros. язык Совдепии); relacji między badaną polszczyzną pisaną a historycznie ukształtowaną regionalną odmianą języka polskiego – polszczyzną kresową.
Zapraszamy do zapoznania się z przeprowadzonymi badaniami oraz działalnością Pracowni Polszczyzny Kresowej Instytutu Języka Polskiego PAN w Warszawie.
Walentyna Jusupowa na podstawie informacji https://prasapolukr.ijp.pan.pl, 26.03.17 r.
