„Urodzony na Ukrainie, wychowany w języku i kulturze francuskiej, oficer armii austriackiej, kawaler maltański, poseł na Sejm Czteroletni, doradca cara Aleksandra I do spraw azjatyckich, był to też wybitny historyk, etnolog, językoznawca i wielki podróżnik, który zjeździł Maroko, Egipt, Kaukaz, Syberię, Chiny i niemal wszystkie kraje Europy” pisała Aleksandra Kroh w biografii „Jan Potocki. Daleka podróż”.
8 października w miejscowości Pików w obwodzie winnickim w obecności Konsula Generalnego RP w Winnicy Damiana Ciarcińskiego, prezesa Związku Polaków Winniczyzny Alicji Ratyńskiej, przedstawicieli władz lokalnych, miejscowych Polaków i mieszkańców wsi zorganizowano spotkanie przy symbolicznym grobie Jana Potockiego na miejscowym cmentarzu rzymskokatolickim.
Granitowy pomnik, upamiętniający wybitnego Polaka, powstał w 2015 roku przy z inicjatywy Związku Polaków Winniczyzny przy wsparciu polskiego MSZ i lokalnych władz. 2015 rok był ogłoszony UNESCO rokiem Jana Potockiego. Napisy na pomniku wykonane w języku polskim i ukraińskim.
W roku 2021 mija 260. lat od narodzin polskiego etnografa i publicysty, autora słynnej powieści science fiction „Rękopis znaleziony w Saragossie”. Wszyscy obecni uczcili pamięć pisarza wspólną modlitwą, którą poprowadził ksiądz kościoła Najświętszej Marii Panny Anielskiej w Winnicy – o. Józef Chromy.
„Dzisiaj spotykamy się w miejscowości Pików na Podolu, gdzie życie rozpoczął i zakończył Jan Potocki – wybitny badacz archeologii polskiej, autor wielu powieści, przede wszystkim w języku francuskim. Cieszę się że z inicjatywy tutejszych Polaków pani Alicja Ratyńska kilka lat temu rozpoczęła pracę na tym starym katolickim cmentarzu, na którym się właśnie znajdujemy, i też usłyszawszy o postaci Jana Potockiego zdecydowała się, we współpracy z władzami, żeby ten symboliczny pomnik Janu Potockiemu, tu w Pikowie, postawić. W tym roku mamy kolejną rocznicę urodzin Jana Potockiego i myślę że trzeba pamiętać, że ziemia podolska wydała wielu wybitnych Polaków. Dzisiaj wspominam Jana Potockiego, paredziesiąt kilometrów stąd urodził się Ignacy Jan Paderewski, Walery Sławek – premier Polski, Jan Brzechwa, Joseph Conrad (Józef Korzeniowski). Ziemia podolska wydała, naprawdę, nie jedną wspaniałą postać w historii Polski i w historii tych ziem. To dobrze, że po raz kolejny możemy wspominać kolejną wybitną postać ważną naszej historii tu na Podolu” – zaznaczył Konsul Generalny RP w Winnicy Damian Ciarciński.
Po złożeniu kwiatów pod pomnikiem oraz zapaleniu zniczy uczestnicy spotkania ruszyli pod tablice w miejscu byłego pałacu Potockich. Obecnie z tego pomieszczenia korzysta przedsiębiorstwo rolnicze. W Do udziału w spotkaniu dołączyła się grupa uczniów z Uładówki z nauczycielką Tatianą Masłową. W pikowskiej szkole odbyło się spotkaniu tematyczne.
„W 2011 roku po raz pierwszy przyjechaliśmy tu do Pikowa, żeby się zapoznać z tą miejscowością, o której słyszeliśmy, że tutaj był Jan Potocki. Pierwsze wrażenie o wiosce było raczej negatywne. Bo żadnej informacji o tym, że tutaj kiedyś urodził się i był pochowany wybitny, znany Polak Jan Potocki, nigdzie nie było. Naszym zadaniem, jako organizacji polskiej, było aby tutaj upamiętnić tę postać i powstała taka idea żeby w 250. rocznicę odsłonić znak pamiątkowy na cmentarzu katolickim w Pikowie. Właśnie przy wsparciu Konsulatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Winnicy, przy wsparciu władz lokalnych udało się odsłonić ten znak pamiątkowy i na następny rok jeszcze odsłonić dwujęzyczną tablicę pamiątkową na budynku, który mieści się na miejscu byłego pałacu Potockich. Corocznie członkowie Związku Polaków Winniczyzny przyjeżdżają na tutejszy cmentarz rzymskokatolicki aby posprzątać, odnowić nagrobki których bardzo dużo niestety w stanie, tak jak wszędzie, zaniedbanym, a czasem i w ogóle zniszczonym. A dzisiaj była wielka uroczystość poświęcona uszanowaniu pamięci Jana Potockiego. Dla nas jest ogromny zaszczyt że w tej uroczystości uczestniczył pan Konsul Generalny RP w Winnicy Damian Ciarciński oraz przedstawiciele lokalnych władz. Dzięki takiej współpracy z miejscowymi władzami i mieszkańcami możemy uszanować i godnie pamiętać te postaci, tych ludzi którzy dla historii Polski i Ukrainy są bardzo ważne – mówiła Alicja Ratyńska, prezes Związku Polaków Winniczyzny.
Denys Ogorodijczuk, 13 października 2021 r.
