Pierwsza wzmianka o Latyczowie pochodzi z 1362 roku, ale za datę założenia osady uważa się XIII wiek. W 1429 roku miasto otrzymało prawa magdeburskie, a w 1434 roku stało się stolicą powiatu. Był majątkiem ziemskim diecezji latyczowskiej, która została przyłączona do Kamieńca Podolskiego w 1798 roku. Od 1924 roku jest osadą typu miejskiego i centrum powiatu, liczącą ponad dziesięć tysięcy mieszkańców.
Około 1430 roku w Latyczowie w czasach Korony Polskiej wybudowano pierwszy drewniany kościół. W 1506 roku, na koszt Jana Potockiego, wybudowano kościół murowany. W 1606 roku już po Unii Lubelskiej miejscowi dominikanie, którzy wcześniej tu osiedlili się, otrzymali od papieża Klemensa VIII kopię ikony Matki Boskiej z bazyliki rzymskiej. W 1625 roku kościół spłonął, a w latach 1712-1774 został odbudowany kosztem parafian. W 1778 roku papież Pius VI wydał dekret o koronacji obrazu Matki Boskiej Latyczowskiej.
Po stłumieniu powstania listopadowego, w którym liczny udział wzięła szlachta latyczowska władze rosyjskie w 1832 roku zlikwidowały klasztor, a sanktuarium przejęli księża diecezjalni. W 1854 roku kościół został uszkodzony na skutek pożaru, ale został odbudowany kosztem parafian i dzięki staraniom o. Franciszka Zgierskiego.
W 1906 roku kościół został odrestaurowany. W 1920 roku w obawie przed wojskami bolszewickimi wywieziono cudowny obraz i obecnie oryginał obrazu znajduje się w Lublinie w kaplicy Zgromadzenia Służek NMP. W 2006 roku została wprowadzona kopia obrazu, która została poświęcona w Krakowie przez papieża Benedykta XVI. W 1935 roku klasztor był miejscem czystek stalinowskich, w jego katakumbach spoczywają tysiące zamordowanych. W czasie II wojny Niemcy „wyprostowali” drogę przez Latyczów (Lwów – Front Wschodni), prowadząc ją przez tereny ogrodów klasztornych i niszcząc zabytkowe mury klasztorne. Drogę tę budowali Żydzi, którzy po jej ukończeniu zostali zamordowani. Klasztor, w czasach Breżniewa, miał zostać wysadzony w powietrze. Nie doszło do tego, dzięki jednemu z ówczesnych pracowników „kijowskiej architektury”, pochodzącemu z Latyczowa, który wstawił się za jego pozostawieniem.
Lidia Baranowska, fot. Sanktuarium Maryjne w Latyczowie na zdjęciu z końca XIX wieku. Polona, 28 grudnia 2025 r.
Leave a Reply