W polskich Klementowicach ukraińska młodzież poszukiwała wspólnych korzeni

10 lipca zakończyła się warsztaty integracyjne pt. „Od wspólnego korzenia”, zorganizowane przez Fundację Związek Polaków miasta Kijowa. Podczas dwóch tygodni 14 artystów z Ukrainy mieszkało i pracowało w Zespole Szkół Agrobiznesu im. M. Rata w Klementowicach, niedaleko Lublina.

W ramach wyjazdu odbyły się m. in. kursy integracyjne dla młodzieży z Ukrainy, która ma zamiar podjąć naukę w Polsce, jej udział w występach teatralnych, wspólne wycieczki i wyjazdy. Uczestnicy warsztatów zaprezentowały także wystawę fotografii o historii i teraźniejszości Ukrainy. Projekt dostał wsparcie Ambasady Ukrainy w Polsce i Konsulat Generalnego RP w Kijowie.

Koncepcja pierwszego projektu „Od wspólnego korzenia” opiera się na metaforze korzenia, jako podstawy, pierwotnego, zasadniczego składnika każdej struktury, jako terminu stosowanego w wielu dziedzinach. Dotyczy ona oświaty, przeszłości historycznej i lingwistycznej pokrewności Ukrainy i Polski, skomplikowanej socjalnej i gospodarczej restrukturyzacji, aktualnych w świetle procesów globalnych.

– Na traumatycznych zdarzeniach i bolesnych aspektach transformacji socjokulturowych otwiera się przestrzeń dla działalności artysty, narzędzie którego zezwala na odnalezienie wskaźników poza ścisłymi ramami systemowymi. Kultura jest podobna do rośliny, która toruje sobie drogę przez asfalt i beton wbrew niesprzyjającym warunkom, komplikacjom i sprzeciwom, często będąc niechcianą i niedorzeczną, układając alternatywne szlaki lub co najmniej sprzyja ich poszukiwaniu – opisuje potrzebę organizacji podobnych imprez kurator projektu Nataliia Matsenko.

Podczas pierwszego etapu, polegającego na „rozeznaniu”, artyści zapoznawali się z kontekstem, zbierali materiały i informacje, równocześnie tworzyli obrazy, grafikę, fotografie i prace wideo, instalacje i obiekty, wallart i streetart, projekty interdyscyplinarne. Podczas pobytu artyści odwiedzili szereg lokalnych instytucji artystycznych w Polsce – Centrum Spotkania Kultur, Galerię „Labirynt”, Centrum Kultury w Lublinie, spotkali się z polskimi artystami, krytykami sztuki i menedżerami kultury, m.in. Waldemarem Tatarczukiem, Anną Nawrot, Ireną Nawrot -Trzczyńską, Janem Gryką i innymi. W ramach projektu odbyła się też realizacja wspólnego pomysły między ukraińskim i polskim twórcami street artu Apl315 i Stanisławem Szumskim.

9 lipca na terenie szkoły w Klementowicach odbyła się wystawa prac stworzonych podczas projektu, które będą później zaprezentowane także w Kijowie. Nazar Bilyk stworzył kilka site-specific instalacji, dedykowanych pamięci i historii. Performer Myroslav Vayda wykreował serie abstrakcji, inspirowanych żywiołami i dziełami starych mistrzów, oraz instalację na temat wartości kulturowych. Grafik Stas Voliazlovskiy wykonał panno „Przyjaźń Narodów” o relacjach Polski i Ukrainy w kontekście europejskim i „gazetkę” ku czci katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem. Krajobrazy lokalne i kontekst rolniczy wraz z tematem „wspólnego” inspirowały malarki, autorki video i instalacji Kseniia Hnylytska i Alina Iakubenko. Oprócz osobnych dzieł, powstał wspólny tryptyk – podzielone na dwie części płótna, stworzone na zasadzie „randki na ciemno”.

Fotograf Anna Bekerska opracowała foto-kolaż na temat emigracji w poszukiwaniu „lepszego życia” i oczekiwaniu przyszłości w nieznanym. Temat emigracji wraz w edukacją i estetyką postradzieckiego przygranicza poruszyła Switlana Ratoshniuk w swoich obiektach, aplikacjach i foto. Do ideologicznego postsowieckiego dziedzictwa zwrócił się założyciel Excel-art i autor obiektów Oleksii Sai w swoich transparentach agitacyjnych, wypełnionych treścią aż do jej absolutnego zaginięcia. Twórca street artu i mistrz liternictwa Zakentiy Gorobiov połączył łacinę i cyrylicę w monumentalnej polsko-ukraińskiej kompozycji czcionek, wypisując motto placówki oświatowej na jednej ze ścian szkoły. Ironiczne kolaże i aplikacje na temat „wspólnego korzenia” skomponowali Mykyta Kravtsov i Camille Sagnes.

Pokrewieństwo przyrody obu krajów poprzez język plakatu szkolnego przedstawił Iurii Iefanov, który też ożywił zaniedbany gmach ze starym fortepianem na strychu swoją instalacją dźwiękową. Problem spekulacji i propagandy w nauce historii wyświetlił w swojej badawczej instalacji medialnej Antona Lapov. Writer i malarz Apl315 stworzył dwie street-art prace na terenie szkoły, jedną z nich we współpracy z wyżej wspomnianym polskim kolegą Stanisławem Szumski.

Już drugi rok trwa program edukacyjny dla dzieci z Ukrainy w polskich szkołach, którego głównym celem jest zapewnienie wymiany kulturalnej, wzmocnienie i rozwijanie przyjaznych stosunków wśród dzieci i młodzieży z obu krajów. W tym celu Fundusz prowadzi liczne działania mające na celu zwiększenie zainteresowania młodzieży ukraińskimi i polskimi tradycjami, ich zachowania oraz popularyzacji klasycznej i współczesnej ukraińskiej kultury w Polsce i kultury polskiej na Ukrainie. W tym roku Fundacja wraz z Zespołem Szkół Agrobiznesu im. M. Rataja, rozpoczyna kolejny projekt: utworzenie w Klementowicach międzynarodowej platformy dialogowej w celu wymiany doświadczeń w zakresie edukacji (w tym stworzenia warunków do rozwoju kreatywnego myślenia i tolerancyjnego światopoglądu w edukacji średniej). Rezydencja artystyczna to pierwszy krok do naszego celu.

Organizatorzy: Fundacja Związek Polaków Kijowa (Władysław Zwaricz, Olga Bochkar), ZS Agrobiznesu im. M. Rataja w Klementowicach (Zbigniew Turkowski), Sympozjum Sztuki Współczesnej „BIRUCHIY” – Gennadiy Kozub pod Patronatem Ambasady Ukrainy w Rzeczypospolitej Polskiej, oraz Patronatem Honorowym Konsula Generalnego Ukrainy w Lublinie.

Uczestnicy Projektu: Alina Iakubenko, Anton Lapov, Anna Bekerska, Apl315, Iurii Iefanov, Camille Sagnes, Kseniia Hnylytska, Mykyta Kravtsov, Myroslav Vayda, Nazar Bilyk, Oleksii Sai, Stas Voliazlovskiy, Svitlana Ratoshniuk, Zakentiy Gorobiov.

Olga Boczkar, 18.07.16 r.