Kamionka Strumiłłowa. Pocztówka z czasów austriackich, Fot. am
Płuhów. Wieś długa, tu trakt walny odo Lwowa na Podole, i nikt jadący z całego Podola, minąć Płuhowa nie może. Wieś ta należy do Złoczowa, — na malej rzece młyn, z młyna w jednej wsi ciągu ma ich kilkanaście. Klima się tu właśnie odmiennie dzieli, bo na wiosnę w Pluhowie i ku Złoczowu pługi orzą i sieją i lasy się zielenią; — a na górę ku Zborowu wyjechawszy i dalej ku Kamieńcu, śniegi niedziel jeszcze kilka leżą. Drugi podział szczególności, iż po Płuhow gnoje gospodarze w pole na
uprawę gruntów wożą, od Zborowa je na płoty, i na inspekta wysoko okrągłe, aby od kur i bydląt samopas już chodzących, tutaj rozsady siane uszkodzone nie były. Trzecia osobliwość, że ztąd płynące wody ku Morzu Bałtyckiemu; wyżej Płuhowa ku Morzu Czarnemu płyną.
Gołogóry. Miasta tego rudera zamku niegdyś wspaniałego i kościół farny całą okrasą.
Gliniany. Miasto, niegdyś starostwo, teraz dziedziczne JW. Potockiego , czesnikowicza Koronnego, kawalera orderu ś. Stanisława; sławne rokoszem za Ludwika, króla polskiego i węgierskiego. Są sławne mogiły po pod Gliniany i tu niezmierną moc konopi łanami sieją i żydzi kupcy tu tejsi wielki handel Sanem do Gdańska płótnami wałowemi prowadzą.
Kutkorz. Wieś, dziedziczna domu Łączyńskich, sukcesorów niegdyś Łączyńskiego, kasztelana lwowskiego. XX. Kapucyni mają tu nie dokończoną fundacyą i trzymają farę.
Milatyn. Wieś, sławna kościołem murowanym XX. Karmelitów bosych, w którym wielkiemi a nie ustannemi cudami słynie obraz ukrzyżowanego Pana i Zbawiciela. Klasztor mieli drewniany, ale austerya dla przejeżdżających arcywspaniała murowana.
Żelechów. Wieś, niegdyś domu Koców, ostatniego dziedzica ojciec był podkomorzym bełzkim. Sławne tu bywały stada koni, a handel rakami i węgorzami Lwów nasycał.
Busk. Miasto stołeczne ziemi i powiatu i tytularne kasztelanii buskiej ; bywały tu sady ziemskie, i grodzkie. Akta, które były ziemskie, grodzkie i podkomorskie, JO. xiążę Józef z Prusów Jabłonowski, wojewoda nowogrodzki, starosta w ów czas buski, kawaler orderów we Francyi Św. Ducha i w Polszczę orła białego, nie tylko zregestrować, ułożyć, ale prześlicznie w skórę czerwoną oprawić, na kompaturkach herby domu swego wybić rozkazał.
Ozdobione to miasto prześlicznym kościołem kosztem W. JX. Archidyakona lwowskiego Mikulskiego wymurowanym , także kościołem i klasztorem XX. Dominikanów, fabryką skór JP. Preszla, stacyą poczty, rozległemi przedmieściami, wielkiemi na Bugu stawami. Niezmierna tu mnogość bywała węgorzy, ale od założenia fabryki skór zniknęły. Nie tylko miasto ale i cała włość dziedziczna jest teraz JW. hrabi Mira, kawalera orderów ś. Stanisława i kolońskiego.
W lasach zaś buskich fabryki i huty szklanne, kuźnice żelazne, piecewapienne, potażów kotłowych i korytowych, balów, klepek balków, tratew, węgli dla kowali i na kuchnie do Lwowa, i inne się znajdują.
Chotojów. Miasto tegoż pana, przedtym domu Wielohorskich.
Radziechów. Miasto, z dawna domu Łaszczów, teraz dziedziczne tegoż JW. hrabiego, Mira. Tu jego piękne z ogrodem pomieszkanie; i kościoł farny tu muruje.
Szczurowce. Miasto, przedtym starostwo, teraz dziedziczne JW. Chołoniewskiej, kasztelanowy buskiej.
Łopatyn. Wieś do Szczurowic należąca, ozdobna kościołem, w której obraz cudami słynie Matki Boskiej, wymurowanym od W. JX. Stefana Mikulskiego, oficyała generalnego i archidyakona lwowskiego, proboszcza tutejszego.
Suszno. Wieś, niegdyś JW. hrabi Jakóba Komorowskiego, kasztelana sanockiego, kawalera orderu ś. Stanisława, jul zmarłego.
Witków. Miasto tegoż, nabyte od JW. Stanisława Potockiego, wojewody ruskiego. Miasto żydami osadne, w piwa bywało sławne. Kościoł farny trzyma)’ tu XX. Augustyanie i mieli przy nim drewniany klasztor.
Piratyn. Wieś, niegdyś domu Grabianków.
Stojanów. Miasteczko, teraz tu komora celna pograniczna.
Stanisławczyk. Miasteczko.
Sokołówka. Miasto należy do Toporowa, na trakcie ze Lwowa do Brodów, stacya tu poczty.
Ponikwa. Wieś Dominikanów kamienieckich. Tu komora celna przed Brodami.
Rzeki płyną w tym cyrkule: Połtew, Bug, Strypa , Ikwa.
Obfituje ten cyrkuł w grunta urodzajne, lasy, do handlu, huty szklanne, w kamienie do muru, wapno, raki, wigorze, sumy — stawy, stada koni, pszczoły. Droga murowana iść ma ode Lwowa do Brodów, od Lwowa na Zborów ku Kamieńcu.
SP za: „Dokładny opis Królestw Galicji i Lodomerii wydanych we Lwowie nakładem Wojciecha Manieckiego w roku 1858”, 1 lipca 2023 r.
