220 lat temu, 19 grudnia 1805 po rozdarciu Polski między trzech okupantów – Rosję, Austro-Węgry i Prusy, w Krzemieńcu na Wołyniu powstało Liceum Krzemienieckie. Szkoła została założona przez Tadeusza Czackiego była jednym z głównych ośrodków edukacyjnych i kulturalnych na Kresach, nazwanym często Atenami Wołyńskimi.
Założycielem był wspomniany już Tadeusz Czacki, polityk i ekonomista, współtwórca tekstu Konstytucji 3 Maja, przy współudziale Hugona Kołłątaja. Pierwszym dyrektorem Liceum został Józef Czech. Placówka oferowała wykształcenie od elementarnego poprzez średnie, zawodowe, aż do półwyższego. Pełniła nie tylko rolę oświatową, ale także i kulturalną. Wykształciła wielu wybitnych Polaków.
Liceum działało w latach 1805 do 1831 roku, a później od odzyskania niepodległości do września 1939 roku.
Liceum Krzemienieckie wcześniej zwane Gimnazjum Wołyńskim mieściło siu budynkach zespołu pałacowego książąt Wiśniowieckich, w dawnym kolegium jezuickim, gdzie mieścił się barokowy kościół jezuitów i klasztor które po likwidacji zakonu przejęła Komisja Edukacji Narodowej. Dla potrzeb Liceum Krzemienieckiego włączono również pobliski klasztor bazylianów.
Wykładowcami w Liceum Krzemienieckim byli między innymi pisarz Józef Korzeniowski, historyk i polityk Joachim Lelewel, brat Adama Mickiewicza Aleksander, ojciec Juliusza Słowackiego Euzebiusz Słowacki. Wśród absolwentów liceum byli: Juliusz Słowacki, poeta Maurycy Gosławski, Mark Kac matematyk, czy Konstanty Malczewski generał. Po upadku powstania listopadowym Liceum zostało zamknięte przez władze carskie, a kościół jezuitów przejęła Cerkiew prawosławna. Po odzyskaniu niepodległości świątynia funkcjonowała jako katolicka. Wówczas też również w mury kolegium powróciło reaktywowane dekretem Józefa Piłsudskiego Liceum Krzemienieckie. Po drugiej wojnie światowej kościół zamknięto. Mieściła się w nim sala gimnastyczna i sportowa, a później jako skład mebli. Dzisiaj w kościele funkcjonuje cerkiew prawosławna, a w zabudowaniach kolegium mieści się szkoła podstawowa i średnia.
Tekst oraz zdjęcia: Ryszard Frączek, 22 grudnia 2025 r.
Leave a Reply