10 lipca w Żytomierskim obwodowym muzeum literackim odbył się wieczór pamięci Walentego Grabowskiego – znanego poety, dziennikarza, tłumacza oraz polskiego działacza społecznego. Choć Grabowskiego już dawno niema wśród żywych spotkanie zgromadziło liczną publiczność – jego uczniów, kolegów oraz miłośników jego talentu i twórczości. Polak z pochodzenia, pan Walenty wiele uczynił dla odrodzenia i rozwoju kultury polskiej w Żytomierzu. W 1991 roku stanął on na czele nowo utworzonej organizacji społecznej – Żytomierski oddział Związku Polaków na Ukrainie. Z jego inicjatywy zaczyna się tworzenie oddziałów Związku Polaków w miasteczkach i wioskach obwodu Żytomierskiego. Dzięki wsparciu i pomocy Walentego Grabowskiego powstają zespoły taneczne i chóralne: zespół folklorystyczny “Poleskie Sokoły”; zespół taneczny “Korolisky”, zespoły wokalne “Dzwoneczki”, “Kolorowe ptaszki”, “Białe gołębice”. Zespoły te są powszechnie znane w Polsce i na Ukrainie.
Z inicjatywy pana Grabowskiego powstał pierwszy regionalny program telewizyjny w języku polskim “Słowo Polskie” oraz program radiowy.
Także zawdzięczamy Walenty Grabowskiemu odrodzeniu i porządkowaniu Cmentarza Katolickiego w Żytomierzu. Za ten wysiłek został on nagrodzony Złotym Medalem Opieki Miejsc Pamięci Narodowej (1989 rok).
Grabowski otworzył dla społeczności Żytomierskiej takich znanych postaci jak Ignacy Jan Paderewski, Józef Kraszewski, Józef Konrad (Korzeniowski), Juliusz Zarębski inni. Pomagał w poszukiwaniu materiałów dla muzeum Józefa Konrada we wsi Terechowe.
Walenty Grabowski był inicjatorem wprowadzenia języka polskiego do programów szkolnych, organizował pierwsze olimpiady językowe, konkursy recytatorskie, z jego inicjatywy przeprowadzano pierwsze egzaminy na studia do Polski.
W roku 1992 W. Grabowski zorganizował Festiwal Kultury Polskiej “Tęcza Polesia”, który stał się wizytówką ŻOZPU i odbywa się do dziś.
Słowo powitalne podczas spotkania wygłosiła dyrektorka muzeum pani Raisa Dołgich. Pani dyrektor podkreśliła, że pan Grabowski przyczynił się i do powstania muzeum literackiego w Żytomierzu. Pan Walenty długi czas przyjaźnił się z naszym wybitnym rodakiem, światowej sławy poetą i tłumaczem Borysem Tenem, po śmierci którego został poważny archiwum materiałów. Właśnie z tych materiałów i zaczęła się działalność muzeum w którym obecnie zachowują się m.in. i eksponaty związane z Walentym Grabowskim.
Prowadząca spotkania – poetka, krajoznawczyni Lidia Wasyłeć przypomniała obecnym życiorys pana Grabowskiego. Urodził się pan Walenty 10 lipca 1937 we wsi Gorodne rejonu Krasnokutskiego w obw. charkowskim. W 1939 roku rodzina Grabowskich przeniosła się na Żytomierszczyznę do wsi Wiriwka. Ojciec zaginął pod czas II wojny światowej. Walentyn został z matką Antoniną, która później stała się główną postacią jego poezji. W 1954 roku po ukończeniu szkoły dostał się na studia filologiczne Żytomierskiego Instytutu Pedagogicznego, później w Kijowie studiował dziennikarstwo. Pracował jako dziennikarz w gazetach rejonowych. W latach 1976-1986 był zastępcą redaktora naczelnego w gazecie obwodowej “Radziecka Żytomierszczyzna”. Oprócz tego Walenty Grabowski był redaktorem dziennika ogólnoukraińskiego „Ludowy Lekarz Ukrainy”.
Podczas studiów w szkole zaczął pisać wiersze. Pierwszy wiersz „Przysięga uczniów” został opublikowany w marcu 1953 r. w gazecie rejonowej “Kolektywista Jemilczynszczyny”. W 1965 roku w wydawnictwie „Młodzież” ukazała się jego pierwsza książka pod tytułem „Klucze”. Już za trzy lata ukazał się drugi tomik poezji Walentyna Grabowskiego „Śniła się matce wiśnia”. Ostatnia zbiórka „Rozmowa z kamieniem” wydana została już po śmierci poety w 2006 roku.
Znany był i jako tłumacz – tłumaczył poezję polską, bułgarską, litewską na język ukraiński oraz poezję ukraińską na język polski. Wiele wybitnych kompozytorów pisały swoje utwory muzyczne do słów poezji Walenty Grabowskiego.
Walentyn Grabowski w ciągu 22 lat stał na czele Regionalnego Stowarzyszenia Literackiego imienia Borysa Tena, które stało się szkołą literacką dla uzdolnionych miłośników poezji. m. in. dla Michała Kłymenka, Anatolija Szewczuka i wielu innych. Wdzięczną uczennicą pana Grabowskiego była i Świetlana Sztacka-Greś (przewodnicząca obwodowego związku pisarzy Ukrainy), która podczas spotkania ze wzruszeniem wspominała o swym wybitnym nauczycielu. Także wspomnieniami o wieloletniej współpracy w redakcji gazety „Radziecka Żytomierszczyzna” podzieliła się dziennikarka Ludmiła Natykacz.
O działalności społecznej Walentego Grabowskiego na rzecz kultury polskiej opowiadała prof. Wiktoria Zagórska-Antoniuk (członek zarządu ŻOZPU).
Dziedzictwo Walentego Grabowskiego jako polskiego działacza społecznego jest niezmiernie bogate i ważne. To właśnie on założył te fundamenty polskości, które pozwalają nie jednemu już pokoleniu odradzać i pielęgnować polską kulturę, tradycji i język polski na terenach Żytomierszczyzny.
Wielkie podziękowanie dla inicjatorów, organizatorów i uczestników spotkania za zachowanie pamięci o wybitnym człowieku – Walenty Grabowskim.
Ludmiła Natykacz, 17 lipca 2025 r.
Leave a Reply