16 września 2016 w Rose Theatre w kanadyjskim Brampton odbyła się międzynarodowa premiera Koncertu Niepodległości „Poland”, dedykowanego Polakom na całym świecie. Była to specjalna edycja Koncertu Niepodległości, projektu z powodzeniem realizowanego od 2009 roku w Muzeum Powstania Warszawskiego (w dniu 11 listopada), a także na Zamku Królewskim w Warszawie (3 maja) oraz na Westerplatte (1 września).
Tematem edycji „Poland” Koncertu Niepodległości jest służba Polaków pod obcymi sztandarami, gdzie walczyli zarówno o niepodległość Polski, jak i innych narodów. W doborze dedykowanego Polonii głównego repertuaru i narracji organizatorzy skupili się na niezwykłych dziejach naszych rodaków – od czasów wypraw krzyżowych Piastów Śląskich zaczynając, a na historii Lecha Zondka, Polaka w walczącego z Armią Radziecką w Afganistanie, kończąc. Obok Tadeusza Kościuszki i Kazimierza Pułaskiego – bohaterów Polski i Ameryki, czy Henryka Dąbrowskiego – twórcy Legionów Polskich we Włoszech, w Koncercie Niepodległości „Poland” przypomniano dziesiątki bohaterów narodowych, o których nie uczy się na lekcjach historii. Ukazano też gorzką historię, która do dziś stanowi temat tabu. To dramatyczne losy Polaków zmuszonych do służby w znienawidzonych mundurach, którzy nigdy nie wyrzekli się swojej Ojczyzny. Wielu z nich stanowiło później kadry nowotworzonych polskich formacji zbrojnych.
Koncert Niepodległości jest wydarzeniem wyjątkowym i przełomowym na polskiej scenie muzycznej. Ten nowoczesny projekt muzyczny niewiele ma wspólnego z tradycyjnym i akademiami, festiwalami czy przeglądami piosenki wojskowej. Współczesne, nowoczesne aranżacje dawnych pieśni zgrabnie wplatane są w wartką i ciekawą opowieść o Rzeczpospolitej i jej obywatelach. Ukazywane są burzliwe dzieje narodu od wczesnego średniowiecza, aż po lata 80. XX wieku. Twórcy i publiczność koncertu od 8 lat skutecznie udowadniają, że w dzisiejszym, skomercjalizowanym świecie, dalej jest zapotrzebowanie na ucztę duchową – utwory trwające dłużej niż 3 minuty i ciekawą narrację historyczną. Zrealizowany dzięki wsparciu Senatu RP oraz Polskich Linii Lotniczych „Lot” Ku zaskoczeniu wielu uczestników Koncert Niepodległości „Poland” był bezpłatny dla polonijnej i kanadyjskiej publiczności.
Nowością kanadyjskiej edycji Koncertu Niepodległości było angielski tłumaczenie narracji, prezentowane dla tej część publiczności, która nie zna języka polskiego. Było to szczególnie ważne w przypadku młodych Polonusów, którzy urodzili się już poza Polską.
Osobnym wątkiem narracji było braterstwo Polaków i Kanadyjczyków w czasie obu wojen światowych. Współpraca wojskowa obu narodów rozpoczęło utworzenie w 1917 roku polskiego ośrodka szkoleniowego Kosciuszko Camp w miasteczku Niagara on the Lake. To tam powstały zręby Błękitnej Armii Józefa Hallera, której oficerowie szkolili się w konspiracji na Uniwersytecie w Toronto. Wcześniej wielu Polonusów służących w armii kanadyjskiej uczestniczyło w walkach na froncie francusko-niemieckim, wielu z nich poległo.
W czasie drugiej wojny światowej Kanadyjczycy i Polacy wielokrotnie walczyli ramię w ramię. W 1942 roku, podczas nieudanej operacji pod Dieppe, polski okręt ORP „Ślązak” przeprowadził udaną ewakuację Kanadyjczyków, łamiąc tym samym polecenie brytyjskiego dowództwa nakazujące bezwarunkowy odwrót. Dwa lata później w akcji zrzutów dla Powstania Warszawskiego brali kanadyjscy lotnicy, z których 26 poległo nad Polską. Niezwykle barwne są losy żołnierza Armii Krajowej, urodzonego w Kanadzie syna Polki i wodza plemienia Szaunisów, który wsławił się brawurową ucieczką z transportu do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz.
Zarówno polska, jak i kanadyjska publiczność, podkreślała wartość muzyczno-słownej podróży przez historię Polski oraz znaczenie opowieści o relacjach polsko-kanadyjskich.
W ciągu 9 lat pracy nad Koncertem Niepodległości, jego twórcy wypracowali swój własny styl muzyczny, który nazywają muzyką hybrydową. Łączy on oryginalne brzmienia dawnych hymnów i pieśni, z nowoczesnymi aranżacjami i kompozycjami instrumentalnymi, wykorzystując elementy muzyki klasycznej, etnicznej i elektronicznej, jazzu, rocka, reage, bluesa, muzyki techo i house, poezji śpiewanej, a nawet nagrania archiwalne oraz odgłosy natury.
Na repertuar Koncertu Niepodległości „Poland” w Kanadzie złożyły się hybrydowe aranżacji pieśni patriotycznych, hymnów i piosenek wojskowych. Publiczność zasłużonym aplauzem nagrodziła liryczną interpretację Naszej Klasy Jacka Kaczmarskiego (1983), rockową aranżację Lwowskich Puchaczy (1943) oraz współczesną kompozycję instrumentalną Enigma (2014). Ponadto w programie znalazły się utwory Gaude Mater Polonia (1253), Idzie Żołnierz Borem Lasem (XIV W.), Marsz Polonii (1863), Wąwóz Somosierry (1905), Piechota (1917), Karpacka Brygada (1941), Od Kłajpedy Do Szczecina (1941), Czerwone Maki (1944), Źródło (1978), oraz kompozycje instrumentalne Tęsknota (2010) i Azymut „W” (2014).
W ramach bisów Ola Turkiewicz zaśpiewała poruszającą aranżację Roty (1908), wysłuchaną przez polsko-kanadyjską na stojąco. Entuzjastycznie przyjęto też doskonałą aranżację Murów Jacka Kaczmarskiego (1978) zaśpiewaną przez duet Turkiewicz-Wilk.
Wieloletnią tradycją Koncertu Niepodległości jest wspólne śpiewanie hymnu. Tym razem jednak obok Mazurka Dąbrowskiego, wysmakowane wnętrza Rose Theatre wypełniły także słowa pieśni „O Canada!” – hymnu Kanady.
Twórcą, dyrektorem muzycznym i wykonawcą Koncertu Niepodległości jest doskonale znana torontońskiej publiczności, polsko-kanadyjska wokalistka jazzowa i kompozytorka Ola Turkiewicz, przez wiele lat działająca w Kanadzie. Na potrzeby edycji Kanadyjskiej zgromadziła wokół siebie międzynarodowy, polsko-kanadyjski zespół artystów. Obok Oli Turkiewicz, wystąpił Grzegorz Wilk. Wokalistom towarzyszyli znakomici instrumentaliści sesyjni: Marcin Riege (fortepian), Krzysztof Kowalewski (gitara), Paweł Jabłoński (akordeon), Marcin Ritter (bas) z Polski oraz z Kanady Rebecca Hennessy (trąbka), Sly Juhas (perkusja), Aline Homzy (I skrzypce), Brielle Goheen (II skrzypce), Laurence Schaufele (altówka) oraz Beth Silver (wiolonczela). Narrację koncertu poprowadziła Małgorzata P. Bonikowska, zaś reżyserem i scenarzystą był Jacek „Wiejski” Górski, współtwórca Koncertu Niepodległości.
Fundacja Dziedzictwa Rzeczypospolitej, organizator Koncertu Niepodległości prowadzi obecnie przygotowania do następnych, międzynarodowych edycji wydarzenia w kolejnych skupiskach Polonii na świecie.
Specjalna, międzynarodowa edycja Koncertu Niepodległości pt. „Poland” w Kanadzie zorganizowana została przez Fundację Dziedzictwa Rzeczypospolitej w partnerstwie z Gazetą – Dziennikiem Polonii w Kanadzie.
Jacek „Wiejski” Górski, 05.10.16 r.
