Białopole leży w ziemi kijowskiej, w powiecie Berdyczowskim, przy dawnym trakcie z Berdyczowa do Skwiry.
Już w 1590 roku posiadał Białopole Fedor Tyszkiewicz i wtedy na dawnym horodyszczu założył zamek i miasteczko osadził. Wtedy jednak sąsiad Kużyński wpadł niespodzianie z kupą zbrojnych ludzi na szańce białopolskie i forty zamkowe zagarnął. Wkrótce kniaź Kużyński na sejm odjechał, znów więc powrócił tu Tyszkiewicz, ludzi Rużyńskiego wyciął, twierdzę białopolską opatrzył i milicją obsadził. Powstało tu wtedy kilka wież zamkowych : mosty zwodzone.
Odtąd Białopole nigdy nie wyszło z imienia Tyszkiewiczów. Było na początku dziewiętnastego wieku w posiadaniu Wincentego Tyszkiewicza, referendarza w. ks. litewskiego, dziedzica Swisłoczy i Łohojska. Do Białopola należały wtedy Kasperówka, Piatyhorka, Wernyhorodka, Koziatyn. Napadówka, Panasówka, Dzierżanówka, Synhajówka. Był w Białopolu już w 1626 roku kościół katolicki, zniszczony potem za wojen kozackich. Potem fundował tu kościół Antoni Tyszkiewicz na dawnym horodyszczu, otoczonym z jednej strony rzeczką, z drugiej fosą. Była to świątynia początkowo drewniana, wnet jednak Wincenty Tyszkiewicz wystawił na jej miejscu kościół murowany pod wezwaniem św. Antoniego z Padwy. Obraz św. Antoniego słynął z cudów.
Filie białopolskiego kościoła istniały w Wernyhorodce i Czarnorudce. Była to początkowo filia w Chałajmgródku, lecz potem sumptem Żmigrodzkich powstał tu kościół samodzielny. O mury twierdzy bialopolskiej nieraz obijały się watahy kozackie. Tu się potykał z hajdamakami w 1651 roku Rozrażowski, potem w 1737 roku Stanisław Sługockl, regimentarz wojska koronnego. Jest Białopole własnością sukcesorów hr. Stanisława Tyszkiewicza z Szapijówki.
Słowo Polskie na podstawie: Antoni Urbański „Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi”, Warszawa – 1928, 23 marca 2022 r.
Leave a Reply