Na ziemi Sławuckiej przyszło na świat wielu znamienitych Polaków, którzy pozostawili ślad w polskiej kulturze, literaturze, muzyce, dziejach miast, pól bitewnych, polityce, nauce.
Cześć z nich spędziła tu całe życie, inna cześć znalazła się tu przypadkiem, czasami tylko przez krótka chwile, ale połączyła ich Sławuta – miasto nad Horyniem. Warto ocalić pamięć o nich, o ludziach wybitnych i o nieznanych szerokiemu gronu, ale i o takich, bez których historia nie tylko ziemi Sławuckiej, ale całej Polski, byłaby o wiele ubóższa.
Publikujemy pierwszą część cyklu życiorysów wybitnych Polaków rodem ze Sławuty.
Maciej Rybiński herbu Radwan (ur. 24 lutego 1784 w Sławucie, zm. 17 stycznia 1874 w Paryżu) – polski generał, ostatni wódz naczelny powstania listopadowego, urodził się w Sławucie na Wołyniu, jako syn nadzorcy tamtejszej stadniny książąt Sanguszków. Przez kilka lat studiował na Uniwersytecie Lwowskim, najpierw na Wydziale Filozoficznym, później – Prawnym.
W marcu 1807 r. przedostał się do Warszawy, by przyłączyć się do wojsk Napoleona. Został umieszczony, jako ordynans, w sztabie gen. Louisa Gabriela Sucheta, następnie w wojsku Księstwa Warszawskiego. Uczestniczył w walkach pod Radzyminem, Ostrówkiem, Sandomierzem. Za udział w kampanii 1809 r. został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari. Brał udział w wyprawie na Moskwę w 1812 r., a od 1815 r. był w armii Królestwa Polskiego, gdzie sprawował coraz wyższe stopnie; jesienią 1830 r. był pułkownikiem. Nie był wtajemniczony w spisek w Szkole Podchorążych Piechoty. Do stolicy przybył dopiero na początku grudnia. Od lutego 1831 r. uczestniczył w walkach powstańczych (Grochów, Olszynka, Białołęka). Objął dowództwo 1. dywizji piechoty. Jego dywizja uczestniczyła w walkach na Mazowszu, Lubelszczyźnie, a na początku września 1831 r. dotarła do Warszawy. Gen. Rybiński uczestniczył w rozmowach z gen. Fiodorem Bergiem, dotyczących warunków kapitulacji stolicy. 10 września Rząd Narodowy powierzył Rybińskiemu funkcję wodza naczelnego; awansowano go wówczas na generała dywizji. Jako wódz naczelny Rybiński nie prowadził walk, bez wahania przyjmował liczne wnioski o dymisję, składane przez oficerów (w czasie dowództwa Rybińskiego stan armii zmniejszył się o połowę) i hojnie nadawał krzyże Virtuti Militari. Po upadku powstania, na początku października 1831 r., gen. Rybiński przez Prusy udał się do Francji, której rząd udzielił mu zgody na zamieszkanie w Paryżu i nadał stałe miesięczne uposażenie.
Henryk Rzewuski herbu Krzywda, pseudonim Jarosz Bejła (ur. 3 maja 1791 w miejscowości Sławuta na Wołyniu, zm. 28 lutego 1866 w Cudnowie na Wołyniu) – polski powieściopisarz i publicysta, wolnomularz. Rzewuski pochodził z rodziny magnackiej. Uczył się w konwikcie karmelitów w Berdyczowie, w instytucie wychowawczym księdza Nicole w Petersburgu i w Krakowie. Po utworzeniu przez Napoleona Księstwa Warszawskiego wstąpił do wojska. Wziął udział w kampanii 1809 r. podczas której dosłużył się stopnia porucznika. Wiele podróżował. Był w Szwajcarii, Niemczech, Francji, Włoszech, Anglii, Turcji. Podczas pobytu w Paryżu w latach 1819 – 1922 uczęszczał na uniwersytet, na wybrane przez siebie zajęcia, słuchał m.in. wykładów Victora Cousin. W 1818 r. został przyjęty do masonerii ( w Petersburgu organizował lożę Orzeł Biały ). W 1825 r., wraz z Adamem Mickiewiczem, wziął udział w wycieczce na Krym.„Pamiątki Soplicy” Henryka Rzewuskiego to tekst dzisiaj już zapomniany, a przecież bez niego – a raczej bez opowieści pana hrabiego Rzewuskiego snutych na Krymie i w Rzymie – nie byłoby „Pana Tadeusza”, najważniejszego chyba tekstu w polskiej literaturze. Bo tych opowieści właśnie słuchał bezpośrednio od niego nie byle kto, a sam Adam Mickiewicz. One to właśnie zainspirowały poetę do stworzenia barwnego, niezapomnianego świata szlacheckiego, jaki jest w najpiękniejszym polskim poemacie..
Leon Romanowski, także Bożawola-Romanowski (ur. ok. 1800, zm. 25 grudnia 1882 w Sławucie na Wołyniu) – polski prawnik, heraldyk, literat.
Uczęszczał do gimnazjum w Winnicy, później ukończył (prawdopodobnie) studia prawnicze. Odbył praktykę przy trybunale podolskim, pracował jako obrońca sądowy, a od 1840 był doradcą prawnym książąt Sanguszków w Sławucie na Wołyniu. Od około 1860 porządkował rodzinne archiwum Sanguszków i rozpoczął pracę nad rodowodem książąt. Tej pracy nie ukończył, ale ogłosił szereg artykułów heraldycznych, korzystając z zasobów archiwum, m.in. Do historii domu x. Ostrogskich i Lubartowiczów (1871/1872), Eustachy książę Sanguszko (1879), Rodowód Potockich hrabiów herbu Pilawa (1882). Ponadto był autorem utworów poetyckich, okolicznościowych i religijnych, m.in. pieśni Zdrowaś Marya; ogłosił humoreskę Pan Jakub Szpala (1882).
Opracowała Julia Opanasiuk, ZPU Odzział w Sławucie, 27 marca 2019 r.
