Fot. mhp.pl
W grudniu 1919 roku zauważono odwrót oddziałów Denikina na południe pod naporem wojska Rosji Sowieckiej.
W dzień Nowego Roku 1920 12 pułk rozpoczął marsz poszczególnymi dywizjonami a nawet bateriami, aby wraz z pułkami piechoty 12-ej dywizji zająć linię, nakazaną przez dowództwo frontu galicyjskiego: Starokonstantynów — Płoskirów — Szarówka — rzeka Stara Uszyca.
Marsz ten wykonały baterie w bardzo ciężkich warunkach — przy silnej zadymce podolskiej, podczas dużego mrozu i wiatru, po terenie pagórkowatym i drogach, zasypanych śniegiem. Żołnierzy w bateriach było mało, gdyż pułk zdemobilizował ochotników Amerykanów.
O nieprzyjacielu pułk dowiedział się tyle, że ukraińskie oddziały powstańcze Szepiela zajęły Żmerynkę, a Rosjanie opanowali Sieniawę, Pilawę i Międzybóż, ponadto, że uzbrojone bandy chłopskie w różnych miejscowościach napadały na polskie patrole i wysyłanych kwatermistrzów.
Marsz odbywał się w następujący sposób: I dywizjon pod dowództwem kpt. Harasymowicza w składzie trzech baterii, przydzielony do 54-go pułku piechoty, maszerował przez Kuźmin do okolic Felsztyna, gdzie pozostał do połowy lutego, biorąc udział w oczyszczeniu z oddziałów sowieckich wsi Bogdanowiec, podczas czego strzelał z otwartej pozycji jedną baterią. II dywizjon pod dowództwem majora Rojka w składzie 4-ej, 5-ej i 6-ej bateryj, przydzielony do XXIII brygady piechoty, rozpoczął z 53-im pułkiem piechoty, jako pierwsza grupa artylerii, przy której znajdował się dowódca 12-go pułku artylerii polowej, podpułkownik Cieśliński, — marsz z Medysowiec, gdzie nastąpiła zbiórka dywizjonu, na Świnmo, Bazalję, Krasiłów.
W dniu 3 stycznia 1920 roku dywizjon osiągnął Zarudzie, a po przenocowaniu przeszedł w rejon Zapadyńce — Peczyska — Kobyła, gdzie baterie zajęły pozycje ogniowe łącznie z 53-im pułkiem piechoty, który zamknął główne węzły komunikacyjne. Z powodu panujących tam chorób zakaźnych szczególnie tyfusu, znaczny procent szeregowych odszedł do szpitali.
Dywizjon III pod dowództwem majora Axmanma w składzie 7-ej i 8-ej baterii z rozkazu dowództwa 12-ej dywizji piechoty wymaszerował dnia 4 stycznia 1920 roku z Frydrychówki i przybył marszem pieszym w dniu 6 stycznia do Płoskirowa; bateria zaś 9-a została w dniu 1 stycznia zawagonowana na stacji kolejowej Podwołoczyska i transportem kolejowym odjechała do Płoskirowa, gdzie wzięła udział łącznie z 52-im i 53-im pułkami piechoty w walkach przy pierwszym rozbrojeniu republiki paszkowieckiej, która nie chciała zezwolić na przemarsz oddziałów 12-ej dywizji piechoty.
Dowództwo dywizjonu pozostało w Płoskirowie, bateria 7-a w Kniszkowicach, 8-a w Gryniowicach, bateria 9-a w Leźniewie. Postój na tych pozycjach trwał do 23 lutego bez styczności z nieprzyjacielem. W dniu 9 lutego jeden pluton 9-ej baterii pod dowództwem dowódcy baterji por. Siwczyńskiego wziął udział w wyprawie na Bogdanowce. Z końcem lutego dywizjon przeszedł do odwodu armii w okolicy Iwankowiec, Gryniowiec, Oleszyna, gdzie pozostał aż do ofensywy na Ukrainę to jest do dnia 23 kwietnia 1920 roku.
Słowo Polskie za: Stanisław Turek, 1928 r., Warszawa, 7 marca 2020 r.
