Piękne nazwy Święty Józef i Świety Stanisław, widniejące do dziś na mapach wschodnich województw II RP do dziś nie przetrwały. Historia obecnej wsi Sidłyszcze mieści mało wzmianek o Świętym Józefie. A jest o czy opowiedzieć.
Święty Józef to dawna polska wieś na terenach dzisiejszej Ukrainy w obwodzie iwanofrankiwskim, leżąca 20 km na zachód od Kołomyi. Miejscowość o nazwie związanej z oblubieńcem Najświętszej Maryi Panny została założona pod koniec XIX wieku przez ks. Karola Przyborowskiego, który z Kołomyi administrował pobliskie miejscowości, częściowo zamieszkane przez polskich osadników.
Od 1934 w zbiorowej gminie Św. Stanisław w powiecie kołomyjskim województwa stanisławowskiego. Teren, na którym położona była wieś Święty Józef, to dawny Majdan Graniczny. Nazwa ta jest związana z czasem zaborów, kiedy wieś ta graniczyła z powiatem kołomyjskim. Parafia
Św. Józef początkowo obejmowała cztery miejscowości z trzech powiatów: nadwórniańskiego, kołomyjskiego i tłumackiego. Cały ten teren wchodził w skład geograficznej całości, zwanej Pokuciem. Wśród Hucułów nazwa wsi Święty Józef, podobnie jak i Majdan Graniczny, nie przyjęła się. Z reguły miejsce to nazywano Brosmaniłką. Ta popularna nazwa pochodzi od ostatnich właścicieli, od których polscy osiedleńcy odkupili te ziemie. Nazywali się oni Ernest i Maria Brosmann.
Od południowej strony terenu wsi, nad rzeką Tłumaczyk, znajdował się dworek byłych właścicieli. Wokół stary sad oraz ślady kwietników i klombów. Wieś Bednarówka na północny zachód od wsi Święty Józef należała do szlachty zaściankowej Bednarskich, od XVIII w. należała ona do rodziny Mrozowickich herbu Prus III, która ufundowała tam kościół pod wezwaniem Św. Teodora Męczennika.
Tereny na północy należały do właścicieli Hołoskowa, a północno-wschodnie do Martnowiczów. Majdan Graniczny przed stu laty był dziewiczym borem. Stopniowo postępował wyrąb wraz z rozwijającym się przemysłem. Powstawały tu tartaki, młyny, huty szkła, gorzelnie, browary, rozbudowywano linie kolejowe Stanisławów–Woronianka i Kołomyja–Delatyn. Na wyrębach leśnych zbudowano tory wąskotorowe, których część zachowana jest we wsi do dziś. Przez miejscowość wywożono drzewo do tartaków. Ku północy teren obniżał się i wagony z drewnem samoczynnie dojeżdżały do tartaku w Siedliskach. Puste wagony wypychano ponownie pod górę, i stąd nazwa tych ulic – „Wypychanówki” należące do Siedlisk.
Północnym sąsiadem wsi Święty Józef była powstała po roku 1902 nowa wieś – Chorosno. W roku 1880 Majdan Graniczny liczył 70 mieszkańców – byli to robotnicy zajmujący się wyrębem lasu i dostarczaniem drewna do tartaku w Siedliskach. Powstanie wsi i parafii Święty Józef przypada na okres administrowania ks. Karola Przyborowskiego w parafii Mariahilf-Kołomyja w latach 1880–1908.
W latach jego administrowania parafie, do której należał Majdan Graniczny zanotowano w Schematyzmie Lwowskim: „Ecel 1891 execto Titulus Patroc ecelesiac S. Joseph. Metr. ab 1790”. Tym aktem oddano w opiekę Świętego Józefa powstającą wieś. Osiedlano tu katolików niemieckich, którzy chcieli wyodrębnić się spośród osiedlonych w pobliskim Bredtheimie protestantów.
Ks. Karol Przyborowski nawiązał kontakt z właścicielami terenu Majdanu Granicznego, i zorganizował komitet wykupu ziemi i osiedlenia, którego celem było zdobycie funduszy na zadatkowanie kupna terenu przeznaczonego do sprzedaży, ogłoszenie w pismach o sprzedaży ziemi i zwrócenia się do ludności Pokucia o pomoc finansową na zadatkowanie w celu wykupu. W tym czasie robotnicy leśni, przeważnie Rusini, wykupili ziemie od strony południowo-wschodniej, na której stworzono enklawę nazwaną później Majdanikiem Granicznym. Komitet chciał wzmocnić ludność polską porozrzucaną po wioskach ruskich, gdzie byli mniejszością i zaczęli się wynaradawiać. Zaczęła napływać ludność z głębi Galicji. Ks. Karol Przyborowski opracował plan sytuacyjny wsi i przedstawił geometrze w celu podziału całego wykupionego obszaru. 20 sierpnia 1897 wniesiono deklarację do Sądu Obwodowego w Stanisławowie (na podstawie aktów notarialnych zawartych kontraktów przez sąd w Delatynie od 1891 do 1897) o intabulację[a] tych nieruchomości. 21 marca 1899 roku intabulacji dokonano. Potwierdzono nią zakup ziemi w Majdanie Granicznym przez 313 osób, z których ok. 50 to Rusini, którzy założyli własną wioskę na południowy wschód od Świętego Józefa – Majdanik.
Słowo Polskie za: Wiki, fot. Mapa Archidiecezji Lwowskiej, 1927r., 3 sierpnia 2025 r.
Leave a Reply