Podczas gdy władze Ukrainy oraz Polski przygotowywali się do Euro na wszystkich szczeblach, budując stadiony, drogi i promowali własny kraj na arenie międzynarodowej, Polacy na Kresach żyli swoim zwyczajnym życiem, otrzymując nowe Karty Polaka, biorąc udział w polskich świętach narodowych i religijnych. Wnosili duży wkład w rozwój stosunków polsko-ukraińskich, szczególnie w nieprostym okresie intensywnej rusyfikacji oraz wzmocnienia wpływu władz centralnych na życie prowincji.
Oczywiście było kilka wydarzeń szczególnie znaczących, na przykład – wrześniowa wizyta na Podole Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Właśnie o takich wydarzeniach chcemy przypomnieć…
Na początku marca Winnicę odwiedziła wystawa „Wolni z Wolnymi”, poświęcona Powstaniu Styczniowemu. 2013 rok w Polsce będzie przebiegał pod znakiem wydarzeń 1863 roku, dlatego ta wystawa, która potem pojechała i do innych miast Ukrainy, wywołała żywy interes do Powstania Styczniowego – nierównej walki polskiego narodu z rosyjskim zaborcą, która zresztą, posłużyła bodźcem do odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Podobne emocje wzbudziła także i wystawa, poświęcona Ignacemu Janowi Paderewskiemu w kilku miastach Podola oraz Żytomierszczyzny.
Ciekawym wydarzeniem marca dla naszych Polaków stała się także i prezentacja książki podróżnika oraz historyka Dmytra Antoniuka „Polskie zamki i rezydencje Ukrainy”. Wiele z nas do dziś korzysta z tej książki jak przewodnika po większych i mniejszych miasteczkach Ukrainy, w których pozostało dużo wspaniałych zabytków architektonicznych, wybudowanych przez polskich ziemian i zakony katolickie.
Kwiecień upłynął pod znakiem kolejnej rocznicy zbrodni w Katyniu. Także wszyscy chętni mogli wziąć udział w Dniach Kina Polskiego a także teatralnym przedstawieniu o Januszu Korczaku, przygotowanym przez dziecięcy teatrzyk „Dialog” z Winnicy.
Z okazji Dnia Polonii i Święta Konstytucji 3 Maja, konsulat RP w Winnicy przygotował dla mieszkańców Podola wspaniały prezent – koncert zespołu „Mazowsze”. To już drugi z rzędu przyjazd znanych polskich artystów w nasze strony, znane i lubiane piosenki cieszyły ucho jak konesera, tak i przeciętnego gościa, który w Winnicy czy Chmielnickim miał okazję uczestniczyć w koncercie.
W rocznicę beatyfikacji Jana Pawła II w wielu miastach i miasteczkach Podola i Polesia odbyły się uroczyste Msze, a w Berdyczowskim kościele Św. Barbary można było nawet zobaczyć relikwie wielkiego Papieża Polaka.
Im bliżej do EURO-2012, tym więcej piłkarskich akcentów pojawia się w życiu każdego mieszkańca Ukrainy. Z okazji europejskich mistrzostw z piłki nożnej, polski konsulat w Winnicy zorganizował turniej Mini Euro-2012, muzyczną oprawę którego wykonał polski zespół muzyczny „Bene”, udzielając przy okazji wywiadu naszym polonijnym mediom.
Pamiętnym wydarzeniem na Podolu i Polesiu stanie się także wizyta potomków słynnych Potockich oraz Grocholskich, którzy przywieźli do nas album „Podolskie pisanki”, przygotowany kiedyś przez ich praprababcię w jednym z „białych dworków” na Kresach.
Gdy powietrze nagrzało się do 15-20 stopni powyżej zera, rozpoczęła się pora podróży i wycieczek. „Świetlica Polska” zwiedziła bliskie sercu każdego Polaka zakątki Podola, a dzieci polskiego pochodzenia mieli możliwość zobaczyć najpiękniejsze miasta oraz regiony Polski podczas letnich wakacji.
Borykając się z problemami finansowymi przez zmianę systemu dofinansowania działalności polonijnej, prezesi oraz aktywiści środowiska polskiego na Kresach spędzili noce na pisaniu listów do polskich NGO i komisji sejmowych, co w końcu poskutkowało i prawie wszystkie projekty w końcu doczekali się realizacji.
W Żytomierzu, Chmielnickim a potem i w Winnicy pojawiły się centra wizowe VFS Global, co jeszcze raz potwierdziło, że wizy do Polski nie zostaną skasowane w najbliższym czasie, ale trochę ułatwiły życie osobom, które nie mogli dojechać do winnickiego konsulatu, by złożyć wniosek na wizę.
Zniszczony i jednocześnie wspaniały kościół w Janowie na Podolu, o którym dużo pisaliśmy w lipcu, wywołał burzliwą reakcję jak w Polsce, tak i na Kresach. Pojawili się chętni, by dopomóc w pracach przy odnowieniu świątyni i przywrócenia życia prastarej katolickiej parafii.
Dzięki fundacji „Wspólnota Polska” 120. osobowa grupa dzieci z Podola i Polesia spędziła niezapomniane 10 dni w stolicy Polski, a wśród polonijnych wydawnictw na Ukrainie pojawiła się jeszcze jedna gazeta – „Słowo Polskie”, która miała na celu relacjonowanie życia Polaków w trzech obwodach – Żytomierskim, Winnickim oraz Chmielnickim. Dziś gazeta kolportowana jest do ponad 40 miejscowości, większość materiału przygotowywana jest na zasadach „dziennikarstwa obywatelskiego”.
W 2012 roku aktywizowali swoją działalność dwa największe związki, zrzeszające polskie organizacje na Ukrainie: Federacja Organizacji Polskich hucznie odznaczyła swoje XX lecie, a Związek Polaków na Ukrainie zwołał VII Kongres, który zresztą nie dał odpowiedzi na wszystkie pytania organizacyjne.
Wrzesień zapamięta się Kresowiakom kolejnym Rajdem Katyńskim i, oczywiście, – wizytą do Winnicy prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Głowa państwa polskiego po raz pierwszy tak dużo czasu przydzielił pytaniom polskiego środowiska na Ukrainie, nie zapominając także i o tych Polakach, którzy przyjechali z kraju, by robić na Ukrainie biznes.
Niezliczona ilość konkursów recytatorskich oraz festiwali kultury polskiej odbyła się od granic obwodu chmielnickiego po żytomierski. Największe to – XIII Obwodowy Festiwal Kultury Polskiej w Winnicy, V Dni Kultury Polskiej oraz XVIII Międzynarodowy Festiwal Kultury Polskiej „Tęcza Polesia”, poświęcony 200. rocznicy urodzin Józefa Ignacego Kraszewskiego pod Honorowym Patronatem Marszałka Senatu RP Pana Bogdana Borusiewicza i Marszałka Województwa Śląskiego Pana Adama Matusiewicza.
Pod czas Dni Kultury Polskiej odbyła sie w Zytomierzu Międzynarodowa Konferencja Naukowa na temat: „Uniwersum Józefa Ignacego Kraszewskiego” – to była jedyna na Ukrainie podobna impreza, uszanowująca słynnego polskiego pisarza.
Nie można zapomnieć także i o Święcie Kultury Polskiej, zorganizowanym przez żytomierski Dom Polski, Barskich Dniach Kultury Polskiej, konkurs „Poezja w moim życiu”, X Dziecięcy Festiwal w Wołodarsku Wołyńskim – to tylko dziesiąta część od tego, co działo się na Podolu oraz Polesiu. Oczywiście, prawie nad wszystkim czuwał Konsulat KG RP w Winnicy, udzielając jak pomocy finansowej, tak i merytorycznej.
Przy naszych kościołach pojawiło się kilka nowych pomników Jana Pawła II, a we Frampolu (obwód Chmielnicki) odsłonięto pomnik polskiego poety Maurycego Gosławskiego.
W ścianach kościoła kapucynów zabrzmiały po raz kolejny światowe utwory muzyki klasycznej w ramach Międzynarodowego Festiwalu Organowego, a w Starkonostantynowie, Szarowieczce, Gródku Podolskim oraz Felsztynie zaśpiewał słynny polski chór „Organum”.
Na zawsze zapamiętają winniczanie oraz goście z sąsiednich obwodów koncert Reprezentacyjnej Orkiestry Polskich Powietrznych Sił Zbrojnych pod kierownictwem Pawła Joksa, a także – inne imprezy z okazji Święta Niepodległości Polski, które odbyły się w każdym zakątku naszego regionu.
Blisko 10 artykułów poświęciliśmy Mikołajkom. Dobry Święty przychodził do dzieci w kościołach, polskich organizacjach społecznych i, oczywiście – do domu, przynosząc grzecznym maluchom radość i prezenty.
Polska Wigilia na Tiażyłowie w Winnicy zgromadziła przy jednym stole prawie wszystkich prezesów organizacji polonijnych z naszego okręgu konsularnego oraz duchowieństwo. Po dzieleniu się opłatkiem oraz złożeniu sobie nawzajem życzeń, goście w Centrum Jana Pawła II spróbowali tradycyjnych wigilijnych dań polskiego stołu i zaśpiewali polskich oraz ukraińskich kolęd.
Warto jeszcze wspomnieć także o ogólnoukraińskiej akcji polskiego ZHR. W obwodzie winnickim oraz żytomierskim harcerze rozdali ponad 250 paczek z żywnością wielodzietnym rodzinom oraz osobom starszym i samotnym. Przy okazji harcerze zawarli nowe znajomości z ukraińskimi kolegami i zwiedzili miejscowości, gdzie mieszkają duże skupiska osób polskiego pochodzenia.
Podsumowując rok 2012 z punktu widzenia Polaka, mieszkającego na Kresach, trzeba powiedzieć, że taką ilość uwagi ze strony Macierzy nie otrzymuje żadna inna narodowość na Ukrainie. Ale i sami Kresowiacy nie zapominają o tradycjach swoich dziadków i krzewią Polskość we wszystkich obszarach życia.
Jerzy Wójcicki
