Dzisiejsza hromada (gmina) Borszczów leży na południu obwodu tarnopolskiego i graniczy po lewej z Zaleszczykami, po prawej ze Skałą Podolską a na dole z Dniestrem i obwodem czerniowieckim. W okresie II RP miasto powiatowe i siedziba dekanatu archidiecezji lwowskiej. Wcześniej – miasto pogranicza austriacko-rosyjskiego i polsko-sowieckiego.
Pierwsze wzmianki na temat miejscowości Borszczów pochodzą z 1456 roku. W 1565 właścicielami Borszczowa byli Borszczowscy herbu nieznanego. W 1629 roku miasto uzyskało prawa miejskie. W XVII w. był tu zamek i mury obronne.
W 1655 r. Borszczów zajęły wojska moskiewsko-kozackie. W 1763 roku w miejscu dawnego zamku wzniesiono kościół parafialny pod wezwaniem Świętej Trójcy. Słynne były borszczowskie jarmarki na było.
W wyniku I rozbioru Polski Borszczów znalazł się w zaborze austriackim. W 1909 założono Polskie Prywatne Gimnazjum w Borszczowie.
17 lipca 1919 miejscowość zajęły wojska polskie. W II Rzeczypospolitej miasto było siedzibą powiatu borszczowskiego w województwie tarnopolskim. Ze względu na bliskość granicy ZSRR w Borszczowie stacjonował batalion KOP „Borszczów”. Działały tu też Związek Strzelecki i Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. Społecznie udzielały się także siostry służebniczki, które prowadziły ochronkę dla dzieci i wydawały darmowe posiłki najuboższym, organizowały kursy kroju i szycia oraz gotowania. W czasach austriackich w Borszczowie funkcjonowała fabryka tytoniu.
Borszczów był siedzibą dekanatu archidiecezji lwowskiej. Do tutejszej parafii rzymskokatolickiej należał też kościół filialny we wsi Wysuczka. 12 maja 1939 poświęcono wybudowany w 1936 budynek szkoły nazwanej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego.
W 1931 roku w powiecie borszczowskim mieszkało: 52 612 Ukraińców (50,9%), 46 153 Polaków (44,7%) oraz 4302 Żydów (4,2%).
17 września 1939 roku miasto zostało zajęte przez wojska sowieckie. Następnie, po ataku III Rzeszy na ZSRR, 7 lipca 1941 r. do Borszczowa wkroczyli Niemcy. Tysiące miejscowych Żydów zostało zamordowanych m.in. w obozie w Bełżcu i na miejscowym cmentarzu. Po zakończeniu II wojny światowej Ukraińska Powstańcza Armia dokonała mordów na tutejszej ludności polskiej oraz grabieży i niszczeń polskich zagród i wsi. W Borszczowie zginęło wówczas 35 Polaków, a ok. 2 tys. osób zostało wysiedlonych na Dolny Śląsk i do innym miejscowości.
Niedaleko Borszczowa znajdują się Okopy Św. Trójcy, znane z historii jako miejsce bitwy Konfederatów Barskich z wojskami rosyjskimi.
Źródła:
http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/328
https://www.belzec.eu/media/files/pages/283/borszczow.pdf
Słowo Polskie, fot. Plac Mariacki w Borszczowie, polona, domena publiczna, 18 sierpnia 2025 r.
Leave a Reply