Fot. ti
Śmiła to miasto niedaleko Czerkas położone, wśród malowniczej okolicy, oblanej rzekami Rosią i Taśminą, wpadajcymi do Dniepru, przy ujściu ostatniej, łączącej się z błotnistym Irdyniem nad czarującą doliną, należy do porządniejszych w tym kraju.
Śmila to osada starożytna, była zaś niegdyś miejscem obronnym i miała zamek, pod którego ścianami wojownicze hufce staczały krwawe boje w ciągu wielu wieków. Dziś po tym wszystkim nie pozostało żadnego śladu, miejsce warowni zajął cmentarz, rozpościerający się na wzgórzu nad Taśminą, otoczonym zrujnowanymi wałami.
Fot. ti
W ostatnich czasach miasto zakwitło szczególnie przemysłem cukrowarskim, posiada bowiem znakomite zakłady fabryczne, mianowicie rafinerie, które są zaliczane do najcelniejszych w cesarstwie. Obszerne dobra, zwane z dawna Śmilańszczyzną, składające się z 9 miast, 179 wsi i 100 000 włościan, kupione zostały po zaborach przez księcia Potemkina za dwa miliony rubli srebrem, a jednak było to za bezcen. Po jego śmierci nabył Śmiłę od jednego ze spadkobierców teraźniejszy właściciel hrabia Bobryński, którego usiłowaniom zawdzięczała gubernia kijowska cała świetny obecnie wzrost rolnictwa i łączącego się z nim przemysłu.
W dobrze zabudowanym mieście odznacza się także swoją artystyczną pięknością kościół parafialny, słynący z posiadania cudownego obrazu Bogarodzicy. Gmach ten, założony w roku 1818, ukończony w r. 1827, wznosi się na obszernym miejscu, opasanym murem, pośród drzew i kwiatowych krzewów. Ma ozdobną faciatę, wspartą na czterech słupach porządku jońskiego, kopułę z dwiema wieżyczkami i dach pokryty żelazem. Wewnątrz starannie utrzymywany, ma liczne malowidła i trzy ołtarze, z obrazami pędzla Paszkowskiego, po którym wiele tego rodzaju pamiątek przechowują kościoły w tej i w podolskiej guberni. W wielkim zaś ołtarzu mieści się cudowny obraz Najświętszej Panny, malowany na drzewie, przedstawiający Bogarodzicę z koroną na głowie, trzymającą Dzieciątko Jezus, podobnież ukoronowane, które rękę opiera na globie ziemskim.
Tłumy pobożnych, nawet z oddalonych stron, zwiedzali to miejsce, zwłaszcza zaś w dniu 15 sierpnia, jako w uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, pod której wezwaniem wzniesiono teraźniejszy kościół i w której święto corocznie odbywa się tutaj wielki odpust.
Walery Franczuk na podstawie: Tygodnika Ilustrowanego, nr 212, s. 33-34, z 1872 r., 6 września 2023 r.
