Dźwiniaczka – najdalej położona na wschód była granica II RP w Galicji Wschodniej

Dźwiniaczka obecnie to niewielka wieś na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, w hromadzie Mielnica Podolska z 1037 mieszkańcami. W roku 1883, kapelanem przy miejscowym dworze hr. Marcina Kęszyckiego i jego siostry, hr. Heleny Koziebrodzkiej, został Zygmunt Szczęsny Feliński, który przyczynił się do powstania we wsi szkoły ludowej Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi.

Józef Saba Marcin Koziebrodzki (1870–1935)[3] zostawił w dworze bogatą bibliotekę, z 6700 wolumenami; z czego 104 inkunabuły, w tym 11 unikatowych; 1300 poloniców; 800 starodruków.
W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Dźwiniaczka w powiecie borszczowskim województwa tarnopolskiego oraz komisariatu Straży Celnej.

Wśród zabytków można wymienić m.in.:

Kościół pw. Matki Bożej Anielskiej – budowa z inicjatywy abp. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego rozpoczęta w 1883 r., ekspozytura parafii w Mielnicy w 1906 r., samodzielna parafia w 1913 r. Po ekspatriacji Polaków w 1945 r. zamieniony na salę gimnastyczną i biura kołchozu, przywrócony do roli światyni w 2016 r., ponownie konsekrowany w 2022 r.
Kaplica pw. św. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego, murowana, koło źródła leczniczego Zygmunt.
Kaplica grobowa Koziebrodzkich na cmentarzu, gdzie do 1920 r. spoczywały szczątki Zygmunta Szczęsnego Felińskiego.

Dźwiniaczka leży nad potokiem, dopływem pobliskiego Dniestru, o jedną milę na wschód od Zbrucza, tworzącego granicę między Galicją a Podolem.
Znamienity niegdyś gród ten, Zwenihorod u Nestora, u innych latopisców ruskich Swinihorod, u naszych Swinigród, Swinogród zwany, już w XI w. wzajemnie sobie przez rozplemionych książąt ruskich wydzierany bywał. Wołodar, ks. przemyski 1126 r. zmarły, dzieląc swe państwo między dwóch synów, przeznaczył Włodzimierzowi ziemię świnigródzką, gdzie tenże udzielnie panować zaczął; lecz wnet od brata Roscisława, ks. przemyskiego, został, na zamku tutejszym opasanym ale się obronił. Zdaje się, iż ostatnim panującym był Michał Wsiewołodowicz, którego kronikarze nasi na Zwinogrodzie zowią. Za jego czasów napadli Podole Tatarzy 1240 r. a zamek uległ zniszczeniu. O dalszych losach tutejszej posady milczą dzieje. Ks. Koryatowicze czyli też królowie Polacy wznieśli na nowo zamek, który przetrwał do połowy XVI w. Sarnicki około r. 1570 piszący oznacza położenie miejsca tego nad rzeczką Dzwan, uchodzącą do Dniestru. Stoi nad nią spustoszony zamek Dzwan, mieszkanie niegdyś książąt Ostrogskich. Gdy zamek dźwinogrodzki 1716 r. Adam Sieniawski, kasztelan krakowski, hetman wielki koronny podźwignąć postanowił, zlecił to Janowi Campenhausen, pułkownikowi wojsk koronnych przywieść do skutku. Gdy tym końcem równano dawne zwaliska, znaleziono w nich wielką moc ludzkich kości, tak dalece, iż ledwie na tysiąc wozów zebrane być mogły. Między temi w pośrodku stała trumna mar murowa, długa łokci 8 i pół, w niej kości spruchniałe, oprócz wierzchu główy tak szero kiego, jak być może okrągłość rozpuszczonego kapelusza. Duńczewski Kalendarz na rok 1749. Lustratorowie 1765 r. , zowiąc miejsce to Zwinogród, najmniejszej o zamku nie czynią wzmianki; podają tylko miasteczko nad Dniestrem, bardzo w osadzie ludzi i budowli mizerne. Wsie Wołkowce i Trubczyn nad Dniestrem, w osiadłości daleko znaczniejsze zaś dalej Zwiniaczki, Babińce i Lutkowce. Tenutaryuszem starostwa Adam Pisarzewski. Ostatnim starostą, w r. 1772, był Kazimierz Cieński.

Słowo Polskie za: Wielki Słownik Królestwa Polskiego i krajów słowiańskich, Wikipedia, fot. Mapa Archidiecezji Lwowskiej z 1927 roku, 31 grudnia 2025 r.

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Przejdź do treści