Generał Mychajło Omeljanowicz-Pawłenko był bez wątpienia jednym z najwybitniejszych dowódców wojskowych URL.
Jego kariera miała przebieg typowy dla kadry oficerskiej carskiej Rosji. Urodził się on w 1878 roku w rodzinie wojskowej, wstąpił do armii rosyjskiej, w której po ukończeniu szkół wojskowych został skierowany do I.ejbgwardii Pułku Wołyńskiego w Warszawie, złożonego głównie z Ukraińców. W czasie wojny rosyjsko- japońskiej zgłosił się na ochotnika front, a następnie wrócił do Warszawy. Jako kapitan Pułku Wołyńskiego wziął udział w I wojnie światowej. Już na samym jej początku został ciężko ranny pod Chełmnem, za co został odznaczony Orderem św. Jerzego.
W krótkim czasie awansował do stopnia pułkownika. W 1916 roku został komendantem II Odeskiej Szkoły Chorążych, a w sierpniu 1917 roku komendantem garnizonu w Jekaterynosławiu. Płk Pawłenko szybko opowiedział się za odbudową ukraińskiej państwowości. Niemal od samego początku brał udział w pracach Ukraińskiej Centralnej Rady, a w listopadzie 1917 r. został szefem oddziału szkolnictwa wojskowego Sztabu Generalnego URL, a w styczniu roku następnego został wojskowym komisarzem Centralnej Rady przy sztabie Odeskiego Okręgu Wojskowego.
Po upadku Rady mianowany dowódcą 11 Dywizji Piechoty, a potem atamanem Jekaterynosławskiego Kosza Kozackiego i mianowany generałem brygady. Poparł obalenie hetmanatu i wkrótce potem został skierowany do Galicji, gdzie objął dowództwo Ukraińskiej Armii Galicyjskiej, przeprowadzając jej reorganizację i dowodząc w walkach z wojskiem polskim. Po wyparciu wojsk ZURL z Galicji i połączeniu ich a z Armią URL objął dowództwo Korpusu Zaporoskiego, a faktycznie w zastępstwie chorego gen. Wasyla Tiutunnyka objął obowiązki dowódcy Armii URL.
Dowodził skutecznie armią URL w czasie I Pochodu Zimowego, wykazując duży talent wojskowy i umiejętność prowadzenia walk na zapleczu frontu. Po połączeniu się z oddziałami polskimi w maju 1920 roku ponownie objął dowództwo nad całością Armii URL, kierując jej rozbudową, a następnie dowodząc w czasie walk z Armią Czerwoną.
Po niepowodzeniu prób ponownego odtworzenia URL, pozostał na emigracji w Polsce, a od 1924 roku w Czechosłowacji, biorąc czynny udział w emigracyjnym życiu politycznym i publikując wspomnienia.
Pełnił funkcję ministra Spraw Wojskowych w rządzie URL na emigracji. Przez poparcie dla tworzonych u boku Niemiec ukraińskich oddziałów zbrojnych w 1945 roku, stracił zaufanie w środowisku francuskiej i polskiej inteligencji. Zmarł w biedzie w Paryżu w 1952 roku.
Słowo Polskie, dobór materiałów dr. hab. Tadeusz Paweł Rutkowski, Michał Zarychta, 09.04.15 r., KZ
Więcej na temat: Biogramy inicjatorów polsko-ukraińskiego sojuszu militarnego 1920 roku. Józef Piłsudski (1867-1935); Biogramy inicjatorów polsko-ukraińskiego sojuszu militarnego 1920 roku. Symon Petlura (1879-1926); Biogramy inicjatorów polsko-ukraińskiego sojuszu militarnego 1920 roku. Maria Wittek (1899-1997)
