Amerykańscy lotnicy, walczący po polskiej i ukraińskiej stronie w 7 Eskadrze Myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki przeciwko bolszewikom jako pierwsi w 1920 roku zlokalizowali 1 Konarmię Budionnego, kierującą się ku pozycjom 3 i 6. Armii Polskiej oraz petlurowskim oddziałom gen. Pawłenki na linii Skwyra-Jampol.
Takim lotnikom, jak cpt. Crawford, Cooper, Fauntleroy, Weber, wielu obrońców Podola zawdzięczało życie a bohaterskie ataki z powietrza na bolszewickie statki, pociągi pancerne i oddziały kawaleryjskie, których dokonali Amerykanie, zasługują na upamiętnienie w kamieniu w Berdyczowie, Koziatyniu czy Żytomierzu, gdzie stacjonowały ich oddziały. W Żytomierzu do dziś zachowała się mogiła dwóch pilotów z USA, którzy zginęli w 1920 roku walcząc z bolszewicką agresją w składzie 7 Eskadry Myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki.
Koncentrującą się w rejonie Humania 1 Armię Konną jako pierwsi zlokalizowali lotnicy z 5 Eskadry Wywiadowczej i 7 Eskadry Myśliwskiej, którzy natychmiast zameldowali dowództwu 6 Armii o oddziałach przeciwnika, zbliżających się w kierunku polskich pozycji obronnych.
Godło 7 Eskadry Bojowej im. Tadeusza Kościuszki
W sztabie 6 Armii polskiej nie dawano początkowo wiary meldunkom 5 i 7 Eskadry, gdyż dane wywiadu wskazywały na to, że 1 Armia Konna Budionnowa znajduje się aż 100 km od linii frontu.
Lecz w dniu 24 maja 1920 roku por. Tomasz Turbiak z 5 Eskadry Wywiadowczej w okolicy wsi Cybermanówka i Woroszyłówka dostrzegł długie kolumny kawalerii liczące kilkanaście tysięcy jeźdźców. Dzień później obserwacje Turbiaka potwierdził kpt. George Crawford z 7 Eskadry Myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki. W meldunku z rozpoznania relacjonował: „zdawało mi się, że na całym świecie nie ma tyle kawalerii, ile tam było”.
W czasie lotu 25 maja 1920 r. kpt. Crawford jako pierwszy pilot zaatakował i ostrzelał jedną z bolszewickich kolumn. Po dwóch dniach pięć maszyn z 7 Eskadry ponownie zaatakowało rosyjskich kawalerzystów, zadając im straty. Por. Seńkowski, pilotujący jeden z samolotów, został ranny, zdołał jednak powrócić na lotnisko, natomiast samolot por. Webera został uszkodzony, co zmusiło pilota do lądowania przed lotniskiem w Białej Cerkwi.
7 Eskadra Myśliwska im. Tadeusza Kościuszki (tzw. „Eskadra Kościuszkowska”) – pododdział lotnictwa myśliwskiego Wojska Polskiego z lat 1918-1925, w której służyli ochotnicy amerykańscy.
31 grudnia 1919 jednostka przyjęła nazwę 7. Eskadra Myśliwska im. Tadeusza Kościuszki. Jak się okazało, nie miała jednak szansy podczas działań wojennych wykazać się jako jednostka myśliwska z uwagi na brak starć z lotnictwem radzieckim, natomiast była używana intensywnie do rozpoznania i ataków na cele naziemne.
Figurka Ltn George’a „Buck” Crawforda z 7 Eskadry Myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki
Na początku 1920 piloci eskadry wykonywali loty łącznikowe między Lwowem a Tarnopolem. Już 5 marca por. Harmon Rorison wykonał z Tarnopola lot rozpoznawczy, wykrywając i ostrzeliwując radzieckie pociągi pancerne i piechotę. Na prośbę dowódcy, 7. Eskadrę włączono do II Dywizjonu 2 Armii gen. Listowskiego i 3 kwietnia 1920 przeniesiono na lotnisko w Połonnem, skąd rozpoczęła loty operacyjne. Piloci wykonywali loty rozpoznawcze, a 10 kwietnia naloty szturmowe na wojska w Czudnowie, które ułatwiły jego zdobycie. Mjr Fauntleroy z 4 pilotami został następnie wysłany do Warszawy po nowe samoloty.
Podczas wyprawy na Kijów rozpoczętej 25 kwietnia 1920, eskadra intensywnie brała udział w lotach rozpoznawczych i szturmowych, nie dochodziło natomiast do walk powietrznych. Piloci wyprzedzali ruchy wojsk informując o posunięciach wojsk bolszewickich i skutecznie je zwalczając z broni maszynowej. Eskadra przyczyniła się do zajęcia Berdyczowa. Podczas walk o to miasto 26 kwietnia ciężko ranny został por. Noble. Kolejno stacjonowała od 30 kwietnia w Berdyczowie, od 8 maja na lotnisku w Białej Cerkwi pod Kijowem. 2 maja do eskadry powrócił mjr Fauntleroy z pozostałymi pilotami i 3 pierwszymi myśliwcami Ansaldo A-1 Balilla (dwa dalsze uległy rozbiciu).
10 maja kpt. Crawford zaatakował i zatopił statek bolszewicki na Dnieprze. Eskadra utraciła kilka samolotów, lecz bez strat w ludziach. Od 17 maja do początku czerwca Cooper z 3 pilotami (Clark, Corsi, Weber) działał jako oddział wydzielony z Kijowa w osłonie polskich bombowców przeciw żegludze na Dnieprze. Z Armią Konną Budionnego eskadra walczyła do zakończenia działań wojennych.
Po ewakuacji z Białej Cerkwi eskadra 28 maja 1920 przeniosła się do Fastowa, 30 maja do Koziatynia. Tam wyróżnił się Fauntleroy, który podczas jednego z lotów rozpoznawczych 31 maja dostrzegł Rosjan minujących tory kolejowe na drodze polskiego pociągu pancernego. Za pomocą akrobacji lotniczych wykonywanych bezpośrednio przed lokomotywą zatrzymał skład i poinformował o zasadzce.
Po ewakuacji jednostki z Koziatynia część eskadry trafia do Berdyczowa, a część do Żytomierza. Tu znów spostrzegawczością odznaczył się Fauntleroy, dostrzegając 7 czerwca pod Żytomierzem zagony konnicy Budionnego, której nikt się nie spodziewał na tym odcinku frontu. Dzięki tej informacji możliwym stała się dalsza sprawna ewakuacja wojsk polskich z gen. Listowskim i jego sztabem. Natomiast na lotnisku w Berdyczowie Rosjanie zaskoczyli i uszkodzili samoloty Coopera i Crawforda, w wyniku czego musieli oni zostawić maszyny i uchodzić pieszo. Pozostałe siły eskadry ewakuowano do Zwiahla.
Słowo Polskie, wikiwand.com, na podstawie tekstu Włodzimierza Nowaka, 09.05.17 r.
Leave a Reply