Książka „1000 lat historii Żydów polskich. Podróż przez wieki” powstała z inicjatywy decyzji Muzeum Historii Żydów Polskich. Jej cechą miała być eseistyczna narracja prezentująca autorską wizję historii Żydów w Polsce.
Robert Szuchta, autor książki, nawiązuje do tysiącletnie historii Żydów w Polsce:
Dziesięć wieków minęło, od kiedy żydowscy kupcy z zachodu i południa Europy zaczęli przybywać na ziemie polskie. W kolejnych stuleciach żydowscy przybysze zostali nie tylko mieszkańcami, lecz także współtwórcami państwa polskiego. Przyczyniali się do jego rozwoju ekonomicznego, wzbogacali kulturę, wrośli w krajobraz polskich miast i miasteczek. W tych właśnie miastach i miasteczkach następowało wzajemne przenikanie obyczajów, norm prawnych, wytworów kultury, nie mówiąc już o oczywistych związkach gospodarczych i towarzyskich. Koegzystencja Żydów i Polaków w jednym kraju miała różne oblicza.
Nie zawsze polscy mieszkańcy życzliwie odnosili się do żydowskich sąsiadów. Gminy żydowskie trwały przez wieki dziesiątkowane przez wojny, powstania i pogromy. Jednak to właśnie polskie ziemie stały się domem największej diaspory żydowskiej w historii. Żydzi polscy mogli tu kultywować swoje tradycje i obyczaje, pielęgnować i rozwijać życie duchowe. Wielu z nich czuło się jednocześnie Żydami i Polakami. Byli wśród nich wybitni twórcy polskiej kultury i ci, którzy współuczestniczyli w rozwoju gospodarczym ziem polskich, również żołnierze, którzy oddawali życie za Ojczyznę.
Ten zróżnicowany i bogaty świat przestał istnieć w wyniku bezprecedensowego wydarzenia w dziejach, jakim była Zagłada. Przyniosła ona kres tradycyjnym wspólnotom i bogatej kulturze żydowskiej. Z wojennej zawieruchy ocalało niespełna 10 proc. polskich Żydów. Podjęli oni próbę, niestety nieudaną, odbudowy życia żydowskiego w powojennej Polsce. Kolejne fale emigracji doprowadziły do niemal całkowitej nieobecności Żydów w polskim życiu społecznym, gospodarczym, politycznym czy kulturalnym. Dziś Żydzi tworzą stosunkowo małą grupę w większości zasymilowanej mniejszości narodowej w Polsce „Nie ma historii Żydów bez historii Polski, tak jak i nie ma historii Polski bez historii Żydów polskich”. Ani my, Polacy, ani współcześni Żydzi nie zrozumiemy własnej historii, jeśli nie poznamy historii polskich Żydów. To awers i rewers tej samej monety.
Od kilkunastu lat tematyka żydowska jest obecna na szkolnych lekcjach historii, języka polskiego i wiedzy o społeczeństwie. Programy i podręczniki szkolne nie zawsze jednak prezentują obraz dziejów Żydów polskich w zakresie oczekiwanym przez młodych czytelników. Nie ma w nich miejsca na pogłębioną refleksję, rozwinięcie niektórych wątków tej historii czy po prostu na obszerniejsze informacje.
Książka 1000 lat historii Żydów polskich powstała z inicjatywy decyzji Muzeum Historii Żydów Polskich.
Jej cechą miała być eseistyczna narracja prezentująca autorską wizję historii Żydów w Polsce. Oznacza to, że chronologia i sposób opowiadania nie zawsze odpowiadają porządkowi przyjętemu na wystawie stałej Muzeum POLIN. Ten wymóg spełnia obszerny katalog wystawy.
Tysiącletnie dzieje Żydów w Polsce zostały podzielone na okresy i przedstawione w ośmiu rozdziałach. Uzupełniają je obszerny zestaw ilustracji, map, diagramów, tabelarycznych zestawień statystycznych, bibliografie i indeksy. Różnorodne teksty źródłowe mają dopełnić autorski przekaz.
Podręcznik „1000 lat historii Żydów polskich. Podróż przez wieki” Roberta Szuchty jest dostępny w wersji elektronicznej!
Można go pobrać tutaj.
Anatol Kerżner, 19.09.15 r.
