13 grudnia 2024 roku, w 43. rocznicę wprowadzenia w Polsce stanu wojennego, pracownicy ambasady RP w Kijowie złożyli znicze pod popiersiem Anny Walentynowicz.
Popiersie polskiej robotnicy i działaczki społeczna pochodzenia ukraińskiego, nazywanej matką Solidarności odsłonięto w 2020 roku z udziałem prezydenta Andrzeja Dudy.
W obchodach rocznicowych udział wzięli: J. Mazurek, kierownik Wydziału Politycznego, P. Owad, konsul RP, K. Łychowid, oficer łącznikowy Straży Granicznej oraz B. Gruszecki, oficer łącznikowy Krajowej Administracji Skarbowej.
Anna Walentynowicz przyszła na świat na Wołyniu w czasach II RP. W 1937 r. zmarła jej mama. Ojciec założył nową rodzinę, a Anną zaopiekowali się sąsiedzi, polscy ziemianie. W wyniku wojennych zawirowań młoda Wołynianka znalazła się pod Warszawą, następnie w Gdańsku. Już od najmłodszych lat bardzo ciężko pracowała, często ponad siły.
W 1950 r. rozpoczęła pracę w Stoczni Gdańskiej. Została przodownicą pracy socjalistycznej Polski – wypracowywała do 300 procent normy, nagrodzono ją brązowym, srebrnym i złotym Krzyżem Zasługi, a jej zdjęcia pojawiały się w prasie. W 1951 r. została wysłana na III Światowy Zlot Młodych Bojowników o Pokój w Berlinie. Rok później została matką: na świat przyszedł jej jedyny syn Janusz.
Lecz Anna Walentynowicz stopniowo pozbywała się złudzeń co do socjalizmu. W grudniu 1970 brała udział w demonstracjach pod Komitetem Wojewódzkim PZPR w Gdańsku, uczestniczyła także w strajkach w Stoczni Gdańskiej w styczniu 1971 r. Zainteresowała się nią gdańska Służba Bezpieczeństwa. Była inwigilowana, jej nazwisko pojawiło się na liście osób przewidzianych do zwolnienia z pracy.
Z audycji Radia Wolna Europa dowiedziała się o istnieniu Komitetu Obrony Robotników i Wolnych Związków Zawodowych (powstałych w kwietniu 1978). Ich założyciele (m.in. Andrzej Gwiazda i Krzysztof Wyszkowski) opowiadali się za zmianami politycznymi, demokratyzacją życia, możliwością zrzeszania się w wolne i niezależne związki zawodowe oraz obroną praw pracowniczych. W 1978 została jednym ze współzałożycieli Wolnych Związków Zawodowych.
8 sierpnia 1980, pięć miesięcy przed osiągnięciem wieku emerytalnego, Annę Walentynowicz dyscyplinarnie zwolniono z pracy. Decyzja dyrekcji przesądziła o wybuchu strajku 14 sierpnia, w wyniku którego powstał NSZZ „Solidarność”. Pierwszym postulatem protestujących robotników było przywrócenie Anny Walentynowicz, Andrzeja Kołodzieja i Lecha Wałęsy do pracy.
Walentynowicz była szykanowana, internowana, więziona za próbę upamiętnienia zamordowanych górników w kopalni „Wujek”. Nawet próbowano ją zamordować. To ona zainicjowała głodówkę po mordzie dokonanym na ks. Jerzym Popiełuszce. W latach 80. stanęła po stronie grupy Andrzeja Gwiazdy, krytykowała Wałęsę, potem układ okrągłostołowy i rządy postsolidarnościowe.
Żyła na uboczu, w ubóstwie. Zginęła 10 kwietnia 2010 w katastrofie polskiego samolotu pod Smoleńskiem.
Słowo Polskie za: Ambasada RP w Kijowie, IPN, fot. Ambasada RP w Kijowie, 15 grudnia 2024 r.
Leave a Reply