W szeregach 3 Dywizji Strzelców Karpackich służyli mieszkańcy Stryja, Lwowa, Sambora, Drohobycza, Gródka Jagiellońskiego i innych miejscowości, którzy po sowiecko-niemieckiej agresji na Polskę znaleźli się później po sowieckiej a potem po ukraińskiej stronie granicy. Jedną z takich osób był Emil Czech z Komarna pod Lwowem. Odtwarzając hejnał na trąbce na wzgórzu Monte Cassino w 1944 jeszcze nie wiedział, że jego mała ojczyzna została już zdradziecko przyznana jednemu z dwóch zaborców.
Co ciekawe legendarny hejnalista z Monte Cassino, żołnierz 3 Dywizji Strzelców Karpackich wrócił po zakończeniu II wojny światowej z Zachodu do Polski na wieść o odnalezieniu się jego ukochanej żony Marii Czech z d. Laszeckiej. Deportowana z Rudek k. Lwowa trafiła do Kłodzka na Dolnym Śląsku, gdzie pracowała w tamtejszym szpitalu. Według informacji rodzinnych po raz pierwszy od 1939 r. spotkali się w lutym 1947 r. przed wejściem do kłodzkiego szpitala.
Leon Czech ukończył w 1926 roku 3-letnią szkołę przemysłową w Drohowyżu. W latach 1927–1929 odbył służbę wojskową w Wojsku Polskim awansując do stopnia kaprala. Od 1929 r. pracował w Miejskim Zarządzie w Komarnie. Tam, w sierpniu 1933 r. ożenił się i zamieszkał z Marią Laszecką. Zmobilizowany w 1939 r. do 1 Batalionu Mostów Kolejowych walczył w wojnie obronnej m.in. pod Stryjem. 20 września 1939 r. przekroczył granicę polsko-węgierską. W ramach tzw. szlaku bałkańskiego przedostał się do Palestyny, gdzie w 1940 r. wstąpił do Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. Został przydzielony do Karpackiego Oddziału Saperów. W szeregach SBSK w 1942 r. walczył w Afryce m.in. pod Tobrukiem i Gazalą. Po relokacji 3 Dywizji Strzelców Karpackich na półwysep Apeniński w ramach 2 Korpusu Polskiego na przełomie 1943 i 1944 r. walczył z Niemcami we Włoszech – od rzeki Sangro do Bolonii.
Po zdobyciu Monte Cassino 18 maja 1944 r. Emil Czech na rozkaz płk. Władysława Rakowskiego o godz. 12.00 na gruzach klasztoru zagrał hejnał mariacki, jeden z najbardziej rozpoznawalnych polskich symboli, którego wykonywania Niemcy zakazali po zajęciu Polski w 1939 r.
Po powrocie w 1947 r. do okupowanej przez Sowietów Ojczyzny wspólnie z żoną Czechowie zamieszkali na Dolnym Śląsku. Po wojnie pracował w Ubezpieczeniach Społecznych, a od 1952 r. w Polskich Kolejach Państwowych. Udzielał się społecznie m.in. należał do orkiestry kolejowej oraz śpiewał w chórze kościelnym parafii rzym.-kat. pw. Matki Bożej Różańcowej w Kłodzku. Codziennie uczestniczyli z żoną w porannej mszy świętej.
W 1974 r. władze komunistyczne odmówiły mu wydania paszportu, kiedy chciał uczestniczyć w uroczystościach 30 rocznicy bitwy o Monte Cassino. Zmarł bezpotomnie 26 marca 1978 r.
Maria Czech z d. Laszecka zmarła 17 marca 1978 r. 9 dni później zmarł Emil Czech – żołnierz, który został symbolem polskiego zwycięstwa w bitwie o Monte Cassino. Spoczywają w jednym grobie na cmentarzu komunalnym w Kłodzku.
Słowo Polskie za: IPN, fot. IPN, ze zbiorów Stanisława Laszeckiego, 21 maja 2025 r.
Leave a Reply