Właściciel Niemirowa, Wincenty Potocki, zaprosił do miasteczka niemieckich rzemieślników, którzy byli protestantami, i w 1782 r. wybudował dla nich murowany kościół ewangelicki (kirchę) i dom pastora, wyposażony w grunty orne w polu.
W 1799 r. w Niemirowie mieszkało 85 Niemców. Po pożarze w 1811 r. kościół odrestaurowano, a w 1842 r. nowy właściciel Niemirowa, hrabia Bolesław Potocki, dobudował do niego dzwonnicę. W 1859 r. w Niemirów naliczał około 90 niemieckich kolonistów obojga płci. W 1910 r. w całej guberni podolskiej funkcjonowało zaledwie 5 parafii ewangelickoluterańskich, z czego jedna działała w Niemirowie i liczyła 60 osób (0,47 proc. ogółu mieszkańców miasta). 50 proc. luteranów w Niemirowie byli poddanymi pruskimi, 45 proc. austriackimi, 3 proc. duńskimi, 2 proc/ rosyjskimi. Nabożeństwa odprawiane były w języku niemieckim. Kazania wygłaszano w tymże języku. Przy kościele ewangelickim w Niemirowie działała niemiecka szkoła jednoklasowa.
W 1929 r. społeczność ewangelicko-luterańska w Niemirowie liczyła 45 osób pełnoletnich. Na początku lat trzydziestych XX wieku kircha została odebrana wiernym. W 1933 r. budynek, zgodnie z zarządzeniem rejonowego komitetu wykonawczego Niemirowa, został przekazany Radzie Rejonowej Towarzystwa Obronności, Lotnictwa i Chemii w Niemirowie. Później ulokowano tam remizę strażacką, która mieści się tam do dziś. W czasach sowieckich kościół luterański był przebudowany, wieża-dzwonnica uległa częściowemu zniszczeniu.
Cmentarz niemiecki (protestancki) na mapie Niemirowa z 1866 roku zaznaczony jest w tym samym miejscu, w którym znajduje się obecnie. Do chwili obecnej zachowało się zaledwie trzydzieści nagrobków. Wykonane są one z kamienia (głównie czarnego granitu) i metalu w różnych formach: stela, obelisk, „Krzyż na skale”, „Krzyż na pniu drzewa” itp. Wśród nich znajduje się nagrobek kijowskiej fabryki pomników. Wyróżniają się oryginalnością pomniki na grobie G.Opperman (ozdobiony kamiennymi kwiatami i księgą) i A. von der Osten-Sakena (bogato zdobiony, zwieńczony wazonem). Krzyże wykonane z metalu są oryginalne i niepowtarzalne. Zachowało się ogrodzenie z metalowych słupków i łańcuchów i jedna zniszczona fotografia (Eugenie Krist, 1911) i epitafie. Napisy w języku niemieckim, rosyjskim, polskim. Pochówek z 1844 r. (rotmistrz huzarów baron Alexander von der Osten-Saken), 1846 (Georgine Opperman), 1849 (Louise Rubichung), 1885 (Doktor Justus Wilhelm Opperman), 1894 (Ida Geitner), 1895 (Maria Gohgut), 1896 (Hedvig Eichgorn), 1898 (Harmel), 1904 (nauczyciel gimnazjum w Niemirowie Herman Kamenisch), 1905 (Oscar Briling), 1906 (Karol Fischer), 1910 (Iuliana Falkengan), 1937 (Ola Arsenijczuk), a także Radion Kucharski.
Część II
Opis ilustracji: Nagrobek Sofii Amoretti na cmentarzu niemirowskim.
Leave a Reply