Stanisław Lem urodził się 12 września 1921 roku we Lwowie. Dzieciństwo i młodość spędził w klimatach II Rzeczpospolitej, dorastając w zamożnej żydowskiej rodzinie lekarza otolaryngologa.
Lem uczył się w Gimnazjum Lwowskim, a później wstąpił do Lwowskiego Instytutu Medycznego, planując kontynuować zawód ojca. II wojna światowa zmieniła wszystkie plany, w 1939 roku Lwów zajęli sowieci, w 1941 r. – Niemcy, a rodzina Lemów, pochodzenia żydowskiego, przeżyła trudne chwile. Tylko dzięki sfałszowanym dokumentom Stanisławowi udało się uniknąć tragicznego losu wielu swoich rodaków.
Po wojnie, w 1945 roku, w wyniku deportacji ludności polskiej z Kresów południowo-wschodnich, Lem wraz z rodziną na sfałszowanych dokumentach przeniósł się do Krakowa. Lwów pozostał w jego pamięci jako miasto dzieciństwa i choć rzadko powracał do tego tematu w swojej twórczości, związek z tym miastem można odnaleźć już w jego wczesnych wspomnieniach i refleksjach nad naturą człowieka. Szczególnie widać to w jego wspomnieniach „Wysoki Zamek” (1966). Warto dodać, że Lem zawsze unikał mówienia o swoim żydowskim pochodzeniu i męczeństwie dużej części swojej rodziny podczas Holokaustu.
Po przeprowadzce do Krakowa Lem kontynuował studia medyczne, ale szybko zdał sobie sprawę, że jego prawdziwym powołaniem jest twórczość. W 1946 opublikował w czasopiśmie swoją pierwszą powieść „Człowiek z Marsa” (którą pisał we Lwowie ukrywając się przed Gestapo), a w 1951 ukazał się „Astronauci” – dzieło, które przyniosło mu pierwsze uznanie.
Stanisław Lem wybrał science fiction nie tylko jako gatunek, ale jako narzędzie do zgłębiania zagadnień filozoficznych i etycznych. Interesowały go nie tylko kosmiczne przygody, ale także granice ludzkiego umysłu, kontakty z innymi cywilizacjami i wpływ technologii na społeczeństwo. Często powtarzał, że dla niego fikcja jest lustrem, w którym odbija się rzeczywistość.
Powieść „Solaris” (1961), uznawana za arcydzieło science fiction, przyniosła Stanisławowi Lemowi światową sławę. Inne znane dzieła Lema – „Opowieści robotów”, „Cyberiada”, „Eden” i „Niezwyciężony” stały się kolejnymi hitami ówczesnej sztuki pisarskiej.
W 1973 roku Stanisław Lem został członkiem honorowym Amerykańskiego Stowarzyszenia Science Fiction.
Stanisław Lem zmarł 27 marca 2006 roku w Krakowie w wieku 84 lat, pozostawiając po sobie ogromną spuściznę literacką. Jego dzieła przetłumaczono na ponad 40 języków, a łączny nakład książek sięga milionów egzemplarzy. Dziełami Lema zachwycali się m.in. Elon Musk i Stephen Hawking. Dopiero w 2021 we Lwowie odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci pisarza i jego imieniem nazwano jeden z placów miasta, w którym się urodził.
Słowo Polskie, fot. pananimacja.pl, 27 marca 2025 r.
Leave a Reply