Pałac w Wiśniowcu przed rekonstrukcją wg projektu Władysława Horodeckiego w latach 30-ch XX wieku. Fot. Internet
Wiśniowiec to miasto położone obecnie w obwodzie Tarnopolskim na Ukrainie. Założone pod koniec XIV wieku przez brata Jagiełły, litewskiego księcia Dymitra Korybuta.
Dopiero na przełomie XV i XVI wieków jego potomek książę Michał Zbaraski przyjął od swej siedziby nazwisko Wiśniowiecki. Odtąd Wiśniowiec pozostawał w rękach rodu aż do jego wygaśnięcia w 1744 roku.
Najbardziej znanym przedstawicielem rodu był słynny obrońca Zbaraża, bezwzględny pogromca Kozaków i zbuntowanego chłopstwa, wojewoda ruski Jeremi Wiśniowiecki. Pierwszy w rodzie katolik, fundator kościoła i klasztoru Karmelitów w Wiśniowcu, a także autor gruntownej przebudowy zamku i obwarowań. Spadkobiercą dóbr był syn wojewody książę Michał Korybut Wiśniowiecki, który w uznaniu zasług swego ojca obrany został królem w roku 1669.
W 1672 r. Wiśniowiec został zniszczony przez Turków. Miasto zostało odbudowane i przeżywało swój rozkwit za czasów hetmana wielkiego litewskiego Michała Serwacego Wiśniowieckiego (1680-1744). Posiadacz ogromnej fortuny zamienił stary zamek w imponującą barokową rezydencję, którą około 1720 roku zaprojektował francuski architekt Jakub Dupres Blangey.
Wiśniowiec wraz z częścią włości przypadł w spadku magnackiej rodzinie Mniszchów. Marszałek wielki koronny Michał Jerzy Mniszech uczynił z Wiśniowca jeden z najważniejszych ośrodków życia kulturalnego nie tylko Wołynia ale całego wschodu ówczesnej I Rzeczypospolitej. Jako zapalony kolekcjoner i znawca sztuki zgromadził tu wspaniałe zbiory i znakomita bibliotekę. Dwukrotnie gościł w swoich dobrach króla Stanisława Augusta, który darzył go przyiaźnią. Od kiedy zaś w roku 1798 na stałe zasiadł w Wiśniowcu, włączył się w kulturalne i naukowe życie Wołynia, m.in. wspomagając swymi darami Gimnazjum Krzemienieckie.
Od połowy XIX wieku i popowstańczych represji rosyjskich okupantów wobec wszystkiego co polskie zaczął się upadek wspaniałej rezydencji, przechodzącej teraz z rąk do rąk.
W 1857 roku pałac kupił Włodzimierz de Broel-Plater, jednak zadłużony majątek został zlicytowany w 1876 roku co doprowadziło do długiego procesu sądowego. W 1913 r. pałac zakupiony został przez hr. Zygmunta Grocholskiego.
Pałac przetrwał I wojnę światową w dobrym stanie i dopiero w 1920 roku w czasie wojny Polski z ZSRR został doszczętnie zniszczony i obrabowany. W 1924 r. Sejmik Krzemieniecki zakupił pałac wraz z parkiem, w związku z czym pałac odnowiono wg projektu architekta Władysława Horodeckiego. Po odrestaurowaniu pałac przeznaczono na szkołę rzemieślniczą, dom sierot i szpital. Pałac ponownie ucierpiał w 1944 r. w czasie II wojny światowej.
W lutym 1944 roku oddział ukraińskiej partyzantki po tym, gdy dokonał masakry około 180 Polaków, którzy schronili się na terenie klasztoru w Wiśniowcu, następnie zaatakował Polaków chroniących się na zamku, których po wymordowaniu zakopano w zamkowej fosie.
W latach 50. XX wieku pałac Wiśniowieckich-Mnischów wyremontowano i zamieniono na szkołę.
Słowo Polskie, fot. Internet, 29 listopada 2023 r.
