Większość z nas może wymienić dwóch znanych podróżników, którzy wiele czasu podczas podróży przez Podole i Wołyń spędzili na rysowaniu widoków miejscowości, w których gościli, kościołów i rezydencji lub widoków przyrody. Są to Napoleon Orda oraz Piotr Norblin.
Mniej znanym aczkolwiek bardzo pracowitym rysownikiem, zwiedzającym tereny obecnej Ukrainy przed rozbiorami był Johann Heinrich Müntz (1727-1798), który pełnił służbę u boku Stanisława Poniatowskiego, krewnego ostatniego króla Polski, właściciela Kaniowa i Korsunia.
Müntz, major w służbie polskiej był doradcą i pomocnikiem Poniatowskiego i pozostawił po sobie bardzo ciekawy dziennik oraz utrwalone na papierze widoki Wołynia, Podola i Naddnieprza.
W Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie zachowało się kilkadziesiąt rysunków Müntza. Proponujemy Państwu obejrzeć te, które pokazują piękno terenów dzisiejszej Ukrainy przed początkiem okupacji rosyjskiej.
Pików – widok. Widok wsi położonej przy zakolu rzeki; na pierwszym planie droga, przy której stoją słup i krzyż; po prawej stronie robitnicy ustwawiający snopki. Ok. 1781 r.
Mińkowce. Widok wsi o drewnianej zabudowie ustawionej wzdłuż jednej strony drogi, położonej w wąwozie. Ok. 1783 r.
Strzyżawka. Widok rzeki Boh i mostu nad nią; na dalszym brzegu zabudowania wsi; na pierwszym planie nadbrzeże, po którym przejeżdzają jeźdźcy i przechodzą piesi. Ok. 1783 r.
Hawryszówka. Widok wsi położonej na równinie wśród sadów; na pierwszym planie łąka i pasące się bydło; po lewej stronie droga prowadząca do wsi i kilka postaci. Ok. 1783 r.
Raszków. Pejzaż; widok wsi od strony południowej; brzeg rzeki skalisty; na rzece łodzie; na pierwszym planie dwie postacie i pies. Ok. 1781 r.
Howory. Widok kilku drewnianych zagród wiejskich; po środku na pustym placu kilka postaci i bydło. Ok. 1783 r.
Żródła potoku w dolinie pod Kaniowem. Widok zalesionej doliny, przez którą przepływa niewielki potok; na pierwszym planie dwóch mężczyzn stojących na kładce. Ok. 1783 r.
Kaniów. Przedmieścia – widok. Widok kilku drewnianych domów w dolinie; na pierwszym planie staw. Ok. 1783 r.
Widok Dniepru pod Kaniowem. Widok szerokiej rzeki o wysokim, skalistym lewym brzegu i płaskim prawym; na rzece łodzie; na brzegu po prawej stronie słupy graniczne. Ok. 1783 r.
Dziewczyna ukraińska. Kobieta ukazana w całej postaci, en face, z koszykiem w prawej ręce i uniesioną lewą; ubrana w długą szatę, z wiankiem ze wstążkami na głowie, bosa. Ok. 1781 r.
Mężczyźni ukraińscy witający dziedzica chlebem i solą. Grupa trzech mężczyzn: po środku podający chleb i sól; po lewej z podgoloną głową i czapką leżącą przy nodze; po prawej trzymający czapkę w lewej ręce. Ok. 1781 r.
Młody mężczyzna ukraiński. Mężczyzna ukazany w całej postaci, z krótko obciętymi włosami; ubrany w przepasane spodnie i koszulę, z narzędziami przy pasie, bosy. Ok. 1781 r.
Chersoń. Dom Stanisława Poniatowskiego. Fasada – projekt. Fasada w dwóch alternatywnych wariantach, po lewej z narożnym boniowaniem i fryzem tryglifowym, po prawej z prostym belkowaniem. Ok. 1783 r.
Bohusław nad Rosią – widok. Pejzaż; widok miasta położonego nad rzeką Roś; po lewej i prawej stronie wieże kościołów; na pierwszym planie skaliste wyspy na rzece i łódź. Ok. 1781 r.
Kaniów. Cerkiew Uspienska i cerkiew bazylianów – widok. Pejzaż; widok dwóch cerkwi; po lewej stronie zabudowania miedzy drzewami; na pierwszym planie powóz i kilka postaci. Ok. 1781 r.
Olesko. Zamek – widok. Pejzaż; widok wzgórza, na szczycie krórego stoi zamek; na pierwszym planie po lewej stronie zagroda, a po prawej fragment drogi z grupą osób; u podnóża góry kilku chłopów przy pracy na roli. Ok. 1781 r.
Kurhany i wzgórza koło Kamieńca Podolskiego. Pejzaż; rozległy, pagórkowaty krajobraz z czterema wyróżniającymi się wzniesieniami; na pierwszym planie droga, dwie postacie i konie; bo bokach drzewa. Ok. 1781 r.
Kamieniec Podolski. Zamek. Pejzaż; fragment murów obronnych zamku z basztą i przylegającym do niej mostem nad rzeką Smotrycz; po lewej stronie stromy brzeg wąwozu. Ok. 1781 r.
Stawy rybne w okolicach Deraźni. Pejzaż; widok stawów, między którymi nieliczne zabudowania; na pierwszym planie kilka postaci i stado krów. Ok. 1781 r.
Gościniec z Mohylowa do Baru. Pejzaż; widok drogi biegnącej stromym, skalistym wąwozem; na drodze dwie postaci; po lewej stronie krzyż przydrożny. Ok. 1781 r.
Młyn nad potokiem koło Jampola. Pejzaż; stumień płynący między skalistymi, wysokimi brzegami; w oddali niewielki budynek, dalej łagodne pagórki. Ok. 1781 r.
Gościniec z Mohylewa do Baru. Pejzaż; widok drogi biegnącej przez skalisty wąwóz, obok niej rzeka; na drodze dwóch mężczyzn prowadzący krowę, obok dwa psy; na dalszym planie powóz. Ok. 1781 r.
Humań – widok. Pejzaż; widok miasteczka położonego na wzgórzu po lewej stronie; na pierwszym planie droga, przy której ustawione słupy, krzyże i szubienice. Ok. 1781 r.
Pieszczana (?) – widok. Pejzaż; widok wsi położonej na równinie; po środku widoczne wieże kościoła; na pierwszym planie droga wiodąca ku zabudowaniom i idący nią pasterze z krowami. Ok. 1781 r.
Chaszczowata – widok. Pejzaż; widok wsi leżącej nad rzeką, nad którą przewieszony jest most; po lewej stronie widoczne są dwie wieże. Ok. 1781 r.
Próg na Dniestrze pod Jampolem. Pejzaż; widok rzeki płynącej między wzniesieniami; na rzece łodzie z wioślarzami. Ok. 1781 r.
Ziemianka Kozaków zaporoskich. Pejzaż; widok ziemianki w zboczu wzniesienia, przed wejściem do której kilka postaci; po lewej stronie konie; w tle wzniesienia z kurhanami. Ok. 1781 r.
Transport łodzi lądem do Chersonia. Pejzaż; widok drogi biegnącej równiną, po której jadą zaprzęgi konne wiozące długie łodzie; obok biegają konie nie zaprzęgnięte; w tle widoczne kurhany. Ok. 1781 r.
Krzemieńczuk – widok. Pejzaż; widok miasta położonego na dalszym brzegu rzeki, po której płyną łodzie; na pierwszym planie kilka postaci; verso plan Krzemieńczuka naszkicowany piórkiem. Ok. 1781 r.
Subotów. Młyn – widok. Drewniany młyn stojący nad rzeką; przed młynem wóz i mężczyźni przenoszący worki. Ok. 1781 r.
Soroki. Twierdza – widok. Pejzaż; widok twierdzy nad rzeką, na której łódź przeprawiająca ludzi i bydło; na brzegu obok twierdzy pasterze z bydłem; na dalszym brzegu zabudowania. Ok. 1781 r.
Droga z Kijowa do Wasylkowa. Widok drogi biegnącej przez las; wzdłuż jej brzegów mężczyźni ustawiają stosy drewna. Ok. 1781 r.
Wieś w stepach podolskich. Droga we wsi o zwartej zabudowie, wzdłuż której znajdują się zagrody; na drodze pasterze prowadzący bydło i pies. Ok. 1781 r.
Chocim. Zamek – widok. Widok zamku i miasta położonych na wzniesieniu nad rzeką; po lewej stronie na płaskim brzegu rzeki kilka postaci i bydło. Ok. 1781 r.
Poczajów. Klasztor – widok. Widok kalsztoru położonego na szczycie wzgórza w oddali; na pierwszym planie droga biegnąca wąwozem i idące nią postacie. Ok. 1782 r.
Młyny w dolinie Ikwy. Drewniany młyn ustawiony przy drodze w dolinie; na pierwszym planie, po lewej stronie łąka, na której pasie się bydło pilnowane przez pasterzy, obok dwa krzyże. Ok. 1782 r.
Karczma babińska przy drodze do Konstantynowa. Karczma stojąca przy drodze biegnącej przez step; na pierwszym planie po obu stronach drogi dwa słupy; na łąkach dwóch pasterzy i pasące się bydło. Ok. 1782 r.
Dolina Bohu koło Żurawicy. Widok doliny; na pierwszym planie pasterz ze stadem pasącego się bydła; w tle widoczny fragment zabudowań za wzgórzem. Ok. 1782 r.
Podkamień. Kościół i klasztor dominikanów – widok. Widok kościoła i klasztora, otoczonego murami obronnymi, na szczycie góry; na pobliskich wzgórzach dwie mniejsze budowle. Ok. 1782
Żwańczyk. Wąwozy w okolicy – widok. Widok drogi biegnącej wąwozem; na drodze jadący powóz i kilka idących postaci; po środku kompozycji trzy przydrożne krzyże. Ok. 1783 r.
Słowo Polskie, przy tworzeniu artukuły wykorzystano materiały Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, 15.04.16 r.
