Seweryn Goszczyński – działacz społeczny, pisarz-rewolucjonista i poeta romantyczny. Przedstawiciel tzw. „szkoły ukraińskiej” w literaturze polskiej, znany jako autor wierszy patriotycznych, a także jeden z czołowych członków grona mesjanistycznego Andrzeja Towiańskiego.
Znany głównie z poematu „Zamek kaniowski” i powieści gotyckiej „Król zamczyska” Seweryn Goszczyński urodził się 4 listopada 1801 roku w Ilińcach (obecnie w obwodzie winnickim). Jego ojciec, Józef Goszczyński, pochodził z mazowieckiej rodziny szlacheckiej, brał udział w insurekcji kościuszkowskiej 1792 r., a po rozbiorach Polski przeszedł na służbę książąt Sanguszków w Sławucie (obwód chmielnicki).
Tam ożenił się z córką pracownika dóbr książęcych Franciszką Gurowską. Zamieszkała rodzina we wsi Semaszki koło Sławuty i w m. Nowokonstantynów, guberni wołyńskiej (obecnie obwód chmielnicki), ale wkrótce ojca przeniesiono do nowego miejsca, a syna Seweryna do Sławuty, pod opiekę dziadka i babci.
Chłopiec od najmłodszych lat był żywy, porywczy, niepokorny i gorączkowy. Książę Sanguszko nawet dobrodusznie nazywał chłopca „hajdamaką”. W 1814 r. ojciec wysłał go do gimnazjum w Winnicy. Seweryn przyjaźnił się tam z Tomaszem Padurą. Obaj urodzili się w tym samym roku w Ilińcach.
Przyjaciele rozmawiali w języku ukraińskim, fascynowali się pieśniami i opowieściami z życia Kozaków, słuchali pieśni kobzarów o przeszłości, sami je pięknie śpiewali. W 1815 r. Seweryn Goszczyński kontynuował naukę w Gimnazjum Bazylianów, gdzie zaprzyjaźnił się z Józefem Bogdanem Zaleskim i Michałem Grabowskim.
Nie ukończywszy gimnazjum, wraz z Zaleskim udał się w 1820 r. do Warszawy, gdzie wstąpił do Związku Wolnych Braci Polaków. Później do szkoły dołączył Michał Grabowski, a w Humaniu zebrało się trio początkujących pisarzy, zakochanych w tematyce ukraińskiej, którzy uważali się za „Ukraińców”, choć pisali po polsku.
W ten sposób powstała grupa literacka, która od pierwszych liter ich nazwisk przyjęła nazwę „ZA-GO-GRA”: Bohdan ZA-leski, Seweryn GOszczyński, Michał GRA-bowski. Był to także czas rozkwitu jego twórczości poetyckiej.
„Zamek Kaniowski” przyniósł autorowi sławę, dlatego w 1830 roku Seweryn opuścił Ukrainę i przeniósł się do Warszawy. Poeta postanowił wydać zbiór wierszy, zarabiać na życie tłumacząc powieści Waltera Scotta. W 1830 i wstąpił do sprzysiężenia Piotra Wysockiego. Był jednym z uczestników ataku na Belweder.
W powstaniu listopadowym walczył w randze kapitana pod dowództwem generała Józefa Dwernickiego. Po kapitulacji Warszawy wraz z korpusem generała Rybińskiego udał się do Prus. Potem osiedlił się w Galicji, kontynuując działalność polityczno-społeczną.
W 1832 założył we Lwowie Związek Dwudziestu Jeden, zaś w 1835 w Krakowie Stowarzyszenie Ludu Polskiego.
W 1838 wyemigrował do Francji. Tam poznał Mickiewicza i Słowackiego. W 1842 wstąpił do Koła Towiańczyków. Odciął się od swojej dawnej działalności politycznej, zrezygnował też z pisarstwa. Żył w dokuczliwej biedzie.
Mieszkając we Francji, Goszczyński marzył o powrocie „na rodzinną Ukrainę”. W 1872 dzięki pomocy przyjaciół wrócił do kraju, zamieszkał we Lwowie. Tam zmarł, został pochowany na cmentarzu Łyczakowskim. Na jego mogile, w alei zasłużonych, społeczeństwo Lwowa wystawiło pomnik dłuta Juliana Markowskiego.
Lidia Baranowska, fot. Generated by AI, 26 grudnia 2024 r.
Leave a Reply