Rozwój gospodarczy w guberniach kijowskiej i podolskiej w drugiej połowie XIX wieku

Ignacy Szczeniowski – polski inżynier, minister przemysłu i handlu w 1919. Urodził się w rodzinie ziemiańskiej Kapuścianach w guberni podolskiej). Fot. Wikipedia

Na gubernię kijowską w drugiej połowie XIX wieku składało się dwanaście powiatów: berdyczowski, czehryński, czerkaski, humański, kaniowski, kijowski, lipowiecki, radomyski, skwirski, taraszczański, wasylkowski oraz zwinogródzki.

Biorąc pod uwagę tylko liczbę cukrowni i gorzelni w każdym z wymienionych powiatów, do sześciu najbardziej rozwiniętych pod tym względem okręgów guberni kijowskiej zaliczyć należałoby powiaty: kaniowski, radomyski, czehryński, zwinogródzki, czerkaski oraz skwirski. Z kolei najmniejsza liczba cukrowni i gorzelni znajdowała się w drugiej połowie XIX w. na terenie powiatów: berdyczowskiego, humańskiego, lipowieckiego, wasylkowskiego, taraszczańskiego oraz kijowskiego.

Ponadto na terenie guberni kijowskiej pod koniec XIX wieku znajdowały się także garbarnie, browary, cegielnie, miodosytnie, młyny oraz fabryki maszyn, narzędzi rolniczych, odlewów, tytoniu, sukna i świec. Biorąc jednak pod uwagę wszystkie dane dotyczące rozwoju poszczególnych gałęzi produkcji na terenie guberni kijowskiej, uznać należy, że ten region Ukrainy był w badanym okresie dość słabo uprzemysłowiony.

Z kolei w skład guberni podolskiej wchodziło w drugiej połowie XIX w. dwanaście następujących powiatów: bałcki, bracławski, hajsyński, jampolski, kamieniecki, latyczowski, lityński, mohylowski, uszycki, olhopolski, proskurowski i winnicki.

Ponownie biorąc pod uwagę liczbę samych cukrowni i gorzelni w każdym z wymienionych powiatów, do sześciu najbardziej rozwiniętych pod tym względem okręgów guberni podolskiej zaliczyć należałoby powiaty: olhopolski, bracławski, jampolski, lityński, hajsyński i mohylowski. Z kolei najmniejsza liczba cukrowni i gorzelni znajdowała się w drugiej połowie XIX wieku na terenie powiatów: proskurowskiego, uszyckiego, latyczowskiego, kamienieckiego, winnickiego oraz bałckiego. Zauważyć należy jednocześnie, że liczba cukrowni i gorzelni w guberni podolskiej była w badanym okresie niższa od ich liczby na terenie omawianej wcześniej guberni kijowskiej.

Zwróćmy również uwagę na fakt, że pod względem posiadanych przez poszczególne powiaty garbarni i cegielni, za przodujące regiony Podola należałoby uznać przede wszystkim powiaty: mohylowski, winnicki, bałcki, uszycki, latyczowski i lityński. Widać zatem wyraźnie, iż w różnych regionach guberni podolskiej rozwijano różne gałęzie produkcji.

Na terenie guberni podolskiej w drugiej połowie XIX w. znajdowały się ponadto browary, miodosytnie, hamernie, młyny oraz fabryki maszyn, powozów, mydła, świec, łoju, tytoniu i wód mineralnych. Biorąc jednak pod uwagę, że w 1862 r. wszystkich fabryk na Podolu było 657 (w 1882 r. liczba ta wzrosła do 740), uznać należy, że przemysł guberni podolskiej był w tym czasie raczej słabo rozwinięty.

Słowo Polskie za: Aleksandra Anusik, UŁ, „Rola ziemiaństwa polskiego w industrializacji Ukrainy w drugiej połowie XIX wieku”, 11 grudnia 2020 r.