Fot.: „Dokładny opis Królestw Galicji i Lodomerii wydanych we Lwowie nakładem Wojciecha Manieckiego w roku 1858”
Stare opisy miast i wsi położonych na terenie zaboru austriackiego z okresu połowy XIX wieku mogą przelać światło na ówczesne procesy gospodarcze i społeczne. Proponujemy Państwu krótkie opisy kilku miasteczek i wsi położonych obecnie na terenie obwodu lwowskiego na Ukrainie, umieszczone w „Dokładnym opisie Królestw Galicji i Lodomerii wydanych we Lwowie nakładem Wojciecha Manieckiego w roku 1858”.
Autor niniejszego dzieła Ewaryst Andrzej hr. Kuropatnicki , kasztelan buski a potem belski, kawaler orderów orła białego i ś . Stanisława , akademik krakowski i zamojski , wydając je w Przemyślu w r. 1786 przez skromność swojego nazwiska nie wyraził.
Jaworów. Miasto przedtym wielkimi stawami i bogatym probostwem sławne , teraz ozdobnym browarem i olendernią, w której sery szwajcarskie robią, zdobi się. Parochialny kościoł jest teraz w dominikańskim niegdyś. Rzemieślników : stolarzy, tokarzy snycerzy, i gancarzów nieprzejrzana moc jest , gdyż przedmieścia więcej mili rozciągają się. Był tu klasztór Panien Bazylianek na przedmieściu.
Szkło. Wieś papiernią i wodami mineralnymi sławna, przy których najporządniejsze w całej Galicyi są łaźnie.
Mościska. Miasto osadne, sławne jarmarkami na płótna, lny, przędze, bogatym probostwem z ogrodem i kościołem farnym. Kościół i klasztor dominikański zniesieniu na mieszkanie żołnierskie obrócony.
Krysowice. Wieś pod Mościskami JW. Adama hrabi Mniszcha , chorążego nadwornego koronnego, kawalera orderu Orla Białego i ś. Stanisława dziedziczna ; od tegoż z gruntu pałac wymurowany ze wszystkiemi oficynami , kościołem pałacowym, ogrodem z kanałami i fontanami, domami do przejażdżki , zwierzyńcami i co tylko gust i znajomość świata okazać może, tak wspaniale , bogato , kosztownie i wymyślnie , iżby to dzieło żadnego nie szpeciło monarchy; a co i fundatorowi i miejscu szacunek zjednać powinno , że ten pan dopiero w ostatnich dwóch leciech życia swego za granicę Polski, i to nie dalej jak do Wiednia wyjechał, gdzie mu zmartwionemu nie na ozdoby wiedeńskie patrzyć przychodziło , – i że żadnych, prócz ojczystego języków nie umiał, a takie cuda gustu porobił , iż się cudzoziemcy najrozumniejsi i najświadomsi piękności świata, dziwią tej fabryce.
Wisznia. Niegdyś tu bywały generala ruskiego wojewodztwa sejmiki , to jest : ziemi lwowskiej , przemyskiej, sanockiej i halickiej . Rozległe przedmieścia, kościoł farny, w mieście, na górze nad miastem piękny kościoł i klasztor z ogrodem XX. Reformatów zdobią go , a fabryka naczyń glinianych wsławia.
Twierdza. Wieś dziedziczna niegdyś JW. Kossakowskiego , kasztelana kamińskiego; z pałacem i ogrodem.
Dołhomościska. Wieś przedtym Siemieńskiego , kasztelana lwowskiego ; pięknym ogrodem i pałacem ozdobna.
Bieńkowa Wisznia. Wieś niegdyś Siemieńskiego , referendarza koronnego, kawalera orderu orła białego ; z pałacem.
Rzeki w tym cyrkule płyną: San, Wiar, Wiszna, Wiszeńka,
Obfituje ten cyrkuł: w zboża , grunta żyzne, sól, lasy, ryby. Droga idzie murowana od Węgier do Radymna; od Wiednia, od Radymna, od Przemyśla, do Medyki ku Lwowu na Mościska i Grodek.
SP za: „Dokładny opis Królestw Galicji i Lodomerii wydanych we Lwowie nakładem Wojciecha Manieckiego w roku 1858”, 5 czerwca 2023 r.
