W roku 1522 Jakub czyli Joachim Gdeszycki został przełożonym monasteru świętojurskiego, otrzymawszy od króla Zygmunta już w roku 1520 nominację na opata i namiestnika metropolity kijowskiego i halickiego w eparchii Iwowskiej.
Namiestnikami metropolitów bywali igumenowie świętojurscy wedle twierdzenia ks. Petraszewicza, już dawniej, ale opatami i archimandrytami nie bywali oni przedtem nigdy. Tylko jeżeli im ten tytuł dawano, to z przydomkiem „honorowy”. Joachim Gdeszycki był wtedy pierwszym rzeczywistym opatem i archimandrytą świętojurskim.
Wedle tejże samej Księgi Dziejów bywali odtąd dopiero przełożeni monasteru śtojurskiego stale namiestnikami metropolitów.
A zatem dopiero za polskich czasów i przez polskich królów nabył św. Jura znaczenia w hierarchii koscielnej. Z czasem znaczenie to wzrastało.
W r. 1539 podaje szlachta ruskiego województwa wraz z mieszczanami lwowskimi, prośbę do króla, wstawiając się za Makarym Tuczapskim, „by jemu król Zygmunt I dał przywilej na biskupstwo halickie”, ubolewając nad nieporządkiem w metropolii przez nieobecność metropolity wprowadzonym.
A tak, pisze Księga Dziejów – ten Tuczapski w rządy swoje objął monaster św. Jerzego, lecz nie zaraz był jeszcze biskupem, gdyż metropolita wzbraniał się święcić go na biskupstwo. Aż dopiero wtedy, gdy szlachta ruska pisała za nim i sam Makary z Nowogródka pisząc do metropolity, dał za siebie submissyą, że on tylko jeden będzie biskupem metropolity i jego imieniem, a nic swoim, sprawy do biskupa należące sądzić ma, skłonił się na te pobudki metropolita i Makarego na biskupstwo poświęcił roku 1548.
Igumenowie monasteru postępowali odtąd na biskupów, sami zaś bywali namiestnikami biskupów. Tak po Makarego Tuczapskiego postąpieniu na biskupstwo halickie, został w r. 1549 igumenem Jan Ostałowski Łopatka. Tegoż samego zaś Jana Ostałowskiego Łopatkę mianował, według Księgi Dziejów, król Zygmunt August „na episkopslwo lwowskie, jako wyczytać można z aktów grodzkich lwowskich, w których instalacya tego Jana Ostałowskiego Łopatki zapisana jest. Było lo, jak mówi Księga Dziejów, około r. 1500.
Rokiem zaś 1569 zapisuje taż sama Księga; „Po wstąpieniu na godność Biskupską Jana Ostałowskiego Łopatki, uczyniony przełożonym monasteru lwowskiego św. Jerzego roku 1509 Jakub imieniem, który także był namiestnikiem lwowskim.“ i t. d.
Od r. 1655 do 1685 niejasne są dzieje monasteru. W r. 1685 wiadomo ie biskupem lwowskim halickim i Kamieńca Podolskiego był Józef Szumlański, który włożył wiele starania około uporządkowania majątku klasztornego, gdy tymczasem, jak się sam Szumlański w zapisie gruntu Czolkańszczyzny wyraża, „per injuriam tcinporum cl incuriam tote – czynił przeszłych episkopów, niemało dóbr i prowentów tego miejsca do jurysdykcji miasta Lwowa odpadło etc.
Księga Dziejów, wyjaśniając przyczynę tego, mówi: „Ani się temu kto dziwować może, że wiele episkopu wie jak chcieli, po te czasy używali dóbr monasterskich, ponieważ generalnie wtedy zakonnicy, według dawnych praw czyli zwyczajów, każdy do swego episkopa należeli i w monasterach igumenów stanowili”.
Słowo Polskie za: Tygodnik Ilustrowany, 1770 r., 12 listopada 2020 r.
Leave a Reply