Ukazał się opis dokumentów Winnickiego sądu grodzkiego za lata 1769-1770. Sporządził to dzieło zastępca dyrektora Państwowego archiwum w Winnicy dr Oleksandr Petrenko. Oryginał ksiegi grodzkiego sądu znajduje się obecnie w Centralnym archiwum historycznym w Kijowie. Czym ta pozycja jest ważna? Opisane dokumenty pokazują rozmaite strefy życia mieszkańców Bracławszczyzny– zarówno szlachty, jak i chłopów. Mamy setki nazwisk, co jest ważnym dla badań genealogicznych. Karty rozpraw sądowych donoszą informacje o ubraniach ludzi, wyposażeniach budynków.
Znajdujemy informacje o przebiegu powstania Koliszczyzny w r. 1768, o rzeziach, uchodźcach z terenu Bracławszczyzny w bardziej bezpieczne miejsca. O. Petrenko nawet sporządził mapę kierunków migracji. Także nie brakuje wieści dotyczących historii socjalno-społecznej. Zaznaczono artykuły dochodu, z których kształtowała się renta majątków szlacheckich. Dużo mamy informacji o przemocy już po powstaniu. Powodem były konflikty dt własności ziemi. Oleksandr Petrenko podkreśla wyjątkową okrutność, niczym nie uzasadnioną, jak ze strony chłopów tak i szlachty.
Na kartach akt widzimy popularne rodzaje zbóż i roślin rolnych, np: żyto, gryka, owies, pszenica, jęczmień, konopla, mak, cybula, groch. Mamy także wyliczone stanowiska w administracji majątków: komisarz starostwa, komisarz klucza, komisarz majątku, ekonom majątku, półkownik kozaków dworskich, komendant załogi, pisarz prowentowy, pisarz budny. A ze strony gromady: wójt, osauł, gumienny, przysiężny, pobereźnik, dworskie kozacy oraz draguny.
Uzupełnia tekstowa część indeksy nazwisk i miejscowości, słownik dawnych pojęć, mapa Winnicy oraz województwa Bracławskiego, kolorowe zdjęcia dwóch pieczęci starosty Winnickiego J. Czosnowskiego, komisji gospodarczej Skarbu Koronnego, monety Stanisława II Augusta, rosyjskich monet, rekonstrukcja strojow szlachcica/szlachcianki, chlopa/chlopki, hajdamaki, kozaka dworskiego autorstwa Serhiya Shamenkova, aktualne zdjęcie wyspy Kępy, gdzie w XVIII w. znajdował się Winnicki sąd grodzki.
Timothy Snyder określił ziemie ukraińskie jako krwawe. Lektura tej książki daje wiele do myślenie pod tym kątem w dłuższym trwaniu historycznych.
Nowa publikacja o Bracławszczyźnie [Вінницький гродський суд. Поточна актова книга за 1769-1770 роки. Подокументальний опис, упорядник О. Петренко, Запоріжжя 2024, 472 сс]
Vitaliy Perkun, Fot. Kozacy i jeńcy francuscy, polona, 8 listopada 2024 r.
Leave a Reply