Unifikacja chrześcijańskich związków zawodowych
W II Rzeczpospolitej podejmowane były od szeregu lat wysiłki zmierzające do utworzenia w Polsce jednej centrali chrześcijańskich związków zawodowych.
Z „Chrześcijańskim Zjednoczeniem Zawodowym” z siedzibą w Warszawie połączyły się w 1929 roku Związki Zawodowe z Małopolski zachodniej i Śląska Cieszyńskiego, następnie zaś przystąpiły Związki Zawodowe z okręgu Leszno (woj. poznańskie), Poznań i Bydgoszcz. Unifikacja dalszych okręgów była w toku. Żywiono nadzieję, że do ogólnopolskiego kongresu chrześcijańskich związków zawodowych, który planowano na 1930 rok, prace unifikacyjne zostaną dokończone, a kongres zastanowi, się nad utrwaleniem dokonanego dzieła.
Doroczne zebranie delegatów chrześcijańskich związków zawodowych
W niedzielę, 29 czerwca 1930 r. odbyło się doroczne zebranie delegatów miejscowych chrześcijańskich związków zawodowych. Na owo zebranie przybyli delegaci lwowscy, a z poza Lwowa przybyli delegaci z Borysławia, z Wygody, z Wełdzirza, z Żakli, i innych terenów.
Zebranie rozpoczęto Mszą św., którą w intencji związków i tych, którzy w nich pracują, odprawił w kościele św. Anny we Lwowie ks. dr Szydelski. Od ołtarza (po zakończonej Mszy św.) wygłosił on gorące przemówienie, podnosząc znaczenie chrześcijańskich związków zawodowych i zachęcając do ideowej pracy w tych związkach.
Następnie po Mszy św. wrócili delegaci i zarząd Zjednoczenia do lokalu w Domu Katolickim i około pół do jedenastej zebranie otwarto. Przewodniczył mu prezes Tokarski. Obecni byli: wiceprezydent miasta Lwowa inż. Kolbuszowski, który imieniem miasta powitał zebranych, senator Thullie, który złożył życzenia od posłów i senatorów Chrześcijańskich demokratów, dyr. Kwiatkowski witał z ramienia klubu radnych miejskich Chrześcijańskich demokratów, ks. Szydelski imieniem stronnictwa Chrześcijańsko-Demokratycznego. Wzniesiono następnie okrzyk na cześć Prezydenta Rzeczypospolitej i wysłano telegram hołdowniczy do polskich biskupów. Zwolniono sekretarza od czytania protokołu zeszłorocznego walnego zebrania i przystąpiono wprost po powitaniach do sprawozdania zarządu i kasowego Zjednoczenia.
Zarząd ogłosił przedtem i rozdał delegatom obszerniejsze sprawozdanie litografowane, dające obraz rozwoju związków chrześcijańskich i sprawozdanie rachunkowe z wpływów i z wydatków. Sekretariat zdawał sprawę z pracy w związkach zawodowych i w Zjednoczeniu w roku sprawozdawczym 1929. Sekretariat Zjednoczenia starał się w tymże roku przede wszystkim wprowadzić do Zjednoczenia więcej karności i podnieść w związkach walory moralne, aby w ten sposób wzmocnić organizację. Wzywał wszystkich do zgody i żądał pomocy od tych, którzy dotąd w Zjednoczeniu pracowali.
Praca zawodowa sekretariatu szła w kierunku ruchu cennikowego, przestrzegania ustawodawstwa społecznego, ochrony płacy, ochrony pracowników, udzielania porad, interweniowania u pracodawców i u władz rządowych i samorządowych, wnoszenia memoriałów, odezw, próśb, rekursów, skarg sądowych itp. Sekretariat szczególniej dziękował senatorowi Thulliemu za częste interwencje w sprawach pracowników i ich związków.
Związki brały udział w uroczystościach kościelnych i państwowych i urządzały przy tego rodzaju uroczystościach stosowne akademie w sali małego Teatru lwowskiego. W porze zimowej urządzano w niedziele wieczorami wykłady i przedstawienia.
W roku sprawozdawczym zawiązano nowe chrześcijańskie związki zawodowe drobnych kupców i straganiarzy, pokojówek i kucharek „Samoobrona”, właścicieli drobnych zaprzęgów, egzaminowanych pomocnic lekarskich, miejskich pracowników i robotników, oddziały młynarzy kwalifikowanych w Borszczowie, w Tarnopolu i Złoczowie.
W szczegółowej części sprawozdania mamy rozmaite daty, dotyczące poszczególnych związków. Daty te podane są wiernie ze stanem rzeczy, bez żadnych zmian i zafałszowań.
Wykaz Związków Zawodowych
1. Związek dozorców liczy płatnych członków 89. Prezesem jego był Michał Skoropada. Związek zamierzał stawiać przytulisko dla bezdomnych dozorców i zebrał na ten cel 3.000 zł. Majątek cały związku wynosił ok. 5.600 zł. Sekretariat Zjednoczenia łącznie z zarządem związku interweniował we wszystkich sprawach zawodowych.
2. Związek pracowników przemysłu gastronomicznego liczył 460 członków. Odbył w ciągu roku 28 posiedzeń zarządu, prowadził biuro pracy i wyszukiwał pracę dla członków. Posiadał w kasie związku 5.880 zł., w funduszu zaś kulturalno – oświatowym osobno 215 zł.
3. Związek drobnych kupców opałem i artykułami naftowymi miał tylko 26 członków. Odbył 22 posiedzeń zarządu.
4. Związek pracowników hotelowych liczył 187 członków płacących składki. Przychody w roku 1929 wynosiły 2.565, wydatki 1.412 zł., saldo 1.153 zł. W roku sprawozdawczym związek obchodził uroczyście swoje dwudziestolecie istnienia.
5. Związek lakierników rozwijał się bardzo słabo. Miał w kasie około 500 zł.
6. Związek robotników drzewnych miał 85członków płacących składki. W kasie było 2.106 zł., które jednak w dużej mierze rozdał bezrobotnym członkom na zapomogi.
7. Związek laborantów aptecznych i służby hotelowej liczył 90 członków.
8. Związek funkcjonariuszy państwowych liczył 786 członków. Posiadał kilkanaście tysięcy złotych w kasie i wydawał swoje pismo „Głos”.
9. „Dźwignia” związek pracownic, miał w roku sprawozdawczym 2.566 zł. Urządzał rozmaite obchody, kolonię wakacyjną dla członków, kurs języków obcych, grę na fortepianie.
10. Związek woźniców liczył członków 256; posiadał w kasie około 700 zł.
11. Związek skontystów liczył 130 członków a posiadał w majątku 23.000 zł.
12. Związek ukwalifikowanych młynarzy liczył 465 członków. Wydawał pismo „Ukwalifikowany młynarz”.
13. Związek drobnych kupców i straganiarzy powstał niedawno. Liczył około 200 członków, a w kasie posiadał 600 zł.
14. Związek pokojówek i kucharek „Samoobrona” był również świeżym, ale liczył już 160 członkiń.
15. Związek właścicieli zaprzęgów, świeżo zreorganizowany, liczył 70 członków.
16. Stowarzyszenie egzaminowanych pomocnic lekarskich liczyło 200 członkiń i posiadało majątku około 1000 zł.
17. Związek zawodowy pracowników naftowych w Borysławiu miał 146 członków i posiadał znaczniejszy majątek w ruchomościach.
18. Związek metalowców w Wełdzirzu i w Żakli liczył odpowiednio 58 i 23 członków.
19. Związek robotników drzewnych w Wygodzie posiadał własną orkiestrę i własne mundury dla niej. Liczba członków nie była stała. Istniał również związek robotników drzewnych w Ludwikówce.
20. Związek pracowników miejskich był najświeższy, a liczył już 131 członków.
21. Stare Stowarzyszenie „Przyjaźń”, kasa zapomogowa, liczył 96 członków.
Sprawozdanie kasowe
Sprawozdanie kasowe Zjednoczenia wykazywało w wydatkach 9.982 zł., które pokryto z przychodów. Z udziałów członków na utrzymanie sekretariatu wpłynęło 5.532 zł., z danin na administrację 570 zł., z subwencji2.660 zł., z zabaw 623 zł. itd.
Nad sprawozdaniem toczyła się dłuższa dyskusja, w ciągu której niejaki Karp z Borysławia przedstawił braki organizacji na prowincji, a Myclianiów wytknął Zjednoczeniu, że nie postarało się, aby też robotnicy mieli swego przedstawiciela w Radzie miejskiej.
Dyskusję zakończono przyjęciem sprawozdania do wiadomości i uchwaleniem dla ustępującego zarządu absolutorium z prowadzenia rachunków. Panu Górnemu, skarbnikowi, wyrażono specjalne podziękowanie.
Następnie przystąpiono do wyboru nowego zarządu. Komisja zaproponowała na prezesa Starzewskiego ze związku nodurzędników państwowych, ale ten wyboru nie przyjął. W pewnej dyskusji zgodzono się na prezesurę Tokarskiego, który wybór przyjął. Reszta zarządu pozostała bez zmiany.
Zebranie zakończono około godziny 15.
Powyższe sprawozdanie świadczy o dużej pracy, wkładanej w agendy Zjednoczenia. Pracowali wówczas sumiennie i oddanie – radca Liebhart i Turczyński, którzy prowadzili sekretariat Zjednoczenia, a współpracowali z nimi energicznie rozmaici prezesi i sekretarze poszczególnych związków. Szczególniej wyróżniali się w pracy na rzecz Zjednoczenia: pani Kasparek, pp. Jastrząb, Górny, Borowy, Pasternak, Tomków, Skoropada, Starzewski, Hupałowski, Huńka, Rękas, Reisinger, Jureczko, pani Kapralska, p. Kozień, Jaeger i Cendosz, Myclianiów i Kamiński, nie mówiąc już o samym p. Tokarskim.
Organizację w Borysławiu trzymał Karp, a organizację w Wygodzie Kluczkowski.
Na posiedzeniu Zarządu Zjednoczenia, w sobotę 5 lipca 1930 r., wybrano sekretarzem generalnym Zjednoczenia ponownie radcę Liebharta, który dziękując za zaufanie, zwrócił się do obecnych z prośbą o szczerą i lojalną współpracę dla dobra chrześcijańskich związków zawodowych.
Ponieważ dzień przedtem radca Liebhart został przez wojewodę udekorowany Krzyżem Zasługi za wieloletnią pracę społeczną, obecni złożyli mu serdeczne życzenia.
Tak oto pokrótce przedstawia się historia zjednoczenia Chrześcijańskich Związków Zawodowych we Lwowie w 1930 r.
Paweł Glugla, 13.09.16 r.
Bibliografia: „Głos Pracy”, R. 1:1930, nr 14, s. 9-10.
