Po raz pierwszy nazwa Zdołbunów (Dołbunów) wspomina się w akcie 1497 roku, w którym wielki książę litewski Aleksander Jagiellończyk nadaje księciu Konstantemu Ostrogskiemu razem z innymi miastami także wieś Dołbunów. Aktualną nazwę przyjęto w roku 1629.
Nazwa Dołbunów jak zakładają naukowcy może pochodzić od słowa «dobywać», ponieważ mieszkańcy wydobywali z kopalń kredę. Jest jeszcze jedna wersja, iż nazwa związana jest z plemieniem „dublów”, którzy mieszkali na tych terenach w VI-X stuleciach.
Po tym, jak powstało Ruś Kijowska, ziemie dublów włączono w jej składu, od 1199 roku w granicach Księstwa Halicko-Wołyńskiego. Po 1569, kiedy zawarto Unię Lubelską, Zdołbunów odszedł do Polski.
W latach 1793-1795, wskutek rozbiorów I RP Prawobrzeżna Ukraina znalazła się w granicach Rosji. W 1861 roku, zlikwidowano pańszczyznę, Zdołbunów zaczął szybko się rozwijać, ilość mieszkańców gwałtownie rosła. W dużym stopniu na rozwój Zdołbunowa wpłynęło budownictwo w 1873 roku drogi kolejowej. W 1884 roku wybudowano tu cementownię, co jeszcze korzystniej wpłynęło na dobrobyt miasteczka. Centralna ulica wówczas była udekorowana pięknymi trawnikami z kwiatami oraz gazowymi latarniami. W mieście pojawiły się liczne przedsiębiorstwa, sklepy, a także niewielkie pracownie. W pierwszej połowie XIX wieku wioska należała do rodziny Dubieńskich, później książąt Lubomirskich.
W 1910 roku w Zdołbunowie wybudowano cerkiew Św. Katarzyny i szkołę kolejową. W 1908-1911 latach liczba ludności Zdołbunowa wzrosła do 10 tys. osób, co dla miasta stało się prawdziwą eksplozją demograficzną. Dzięki szybkiemu postępowi w składzie II RP, w 1929 roku polski przewodnik opublikował artykuł na temat perspektywicznego polskiego miasta Zdołbunowa.
Miasto rozwijało się bardzo szybko, stało ważnym centrum kolejowym z kilkoma fabrykami. Mieszkańcy Zdołbunowa mieli mogli kształcić się w rozmaitych szkołach, a pracy wystarczało dla wszystkich.
Pojawiły się żłobki, szkoły, hotele, kawiarenki, muzea, Kościół Św. Piotra i Pawła, a także Dom Kultury. Spodziewamy się, iż w czasach niepodległej Ukrainy miasto będzie nadal rozwijało się i robiło się jeszcze bardziej atrakcyjne.
Maria Kucza, 09.08.16 r.
