28 października 2024 roku w Kijowie odbyło się Ogólnoukraińskie Forum Polskiej Mniejszości Narodowej: „Polacy Ukrainy: wspólny głos, żywe dziedzictwo”. Forum zostało zorganizowane przez Państwową Służbę ds. Etnopolityki i Wolności Sumienia przy współpracy z dwoma największymi polskimi organizacjami – Związkiem Polaków na Ukrainie oraz Federacją Organizacji Polskich na Ukrainie.
W spotkaniu wzięło udział blisko stu delegatów ze wszystkich regionów Ukrainy, przedstawiciele ukraińskich resortów, korpusu dyplomatycznego i naukowców. Większość zebranych stanowili Polacy z różnych części Ukrainy, blisko 50 osób.
Forum rozpoczęło się poranną liturgią w kijowskiej katedrze św. Aleksandra – wciąż czekającej na przekazanie prawowitym właścicielom – wiernym kościoła rzymskokatolickiego. Biskup kijowsko-żytomierski Witalij Krzywicki zaznaczył, że społeczność polska zawsze mocno trzymała się Kościoła katolickiego dlatego wyraz “Polak-katolik” nie traci na znaczeniu a spotkania opłatkowe są jedną z tradycji, które ją jednoczą.
Szef Państwowej Służby Ukrainy ds. Etnopolityki i Wolności Sumienia Wiktor Jełenski podkreślił, że to działanie stanowi ważny krok w kierunku integracji Polaków z kontekstem ukraińskim. Zauważył, że wspólna historia Ukrainy i Polski ma strony zarówno bohaterskie, jak i trudne, a forum przyczyni się do dyskusji i rozwiązania tych kwestii. A tych trudnych kwestii podczas forum nie brakowało. Prelegenci w imieniu polskiej mniejszości na Ukrainie apelowali o zwrot mienia – m.in. kościoła Św. Aleksandra, budynku przy katedrze rzymskokatolickiej w Odessie. A nawet prosili o podpisanie stosownej petycji na stronie ukraińskiej Rady Ministrów w tej sprawie. Zachęceni przez Pana Jełeńskiego do otwartych wypowiedzi mówili także o sprawach które czekają na systematyczne rozwiązania od dziesięcioleci – umożliwienie zbadania miejsc Rzezi Wołyńskiej, godny pochówek ofiar, likwidację sowieckich napisów na pomnikach, obalania stereotypów “Polak-okupant i najeźdźca” a także dostosowanie przestrzeni publicznych do wymogów Ustawy o Osądzeniu komunistycznego oraz narodowo-socjalistycznego reżimów na Ukrainie. Jeden z prelegentów wyraził obawę, że gloryfikowani i upamiętniani obecnie działacze OUN z lat 30. XX wieku zgodnie z tą ustawą mogą być uważani za zbrodniarzy. I co za tym idzie – wycofani i zakazani w przestrzeni publicznej (nazwy ulic, tablice, pomniki, podręczniki z historii). Polacy na Ukrainie są gotowi włączyć się w dyskusję i przedstawić własne dowody i propozycje.
Nie zabrakło także głosu polonistów, oraz dyrektorów polskich szkół na Ukrainie, które obawiają się zamknięcia placówek w związku ze zmieniających się ukraińskim ustawodawstwem w dziedzinie oświaty. Mówiła o tym m.in. dyrektorka polskiej szkoły im. Św. Marii Magdaleny we Lwowie Wira Szerszniowa, dyrektorka polskiej szkoły im. Królowej Jadwigi w Mościskach Teresa Teterycz oraz Maria Mańkowicz, dyrektorka Polskiego Centrum Metodycznego w Drohobyczu, który też zmaga się z zagrożeniem zamknięcia.
Na Forum przedstawiono ciekawe wykłady przygotowane przez ukraińskich naukowców. M.in. Dmytro Antoniuk mówił o tragicznym stanie części polskiego dziedzictwa materialnego w kraju nad Dnieprem, historyk Walerij Filimonichin opowiedział o ciekawych faktach związanych z ewolucją Polaków na tych terenach. Natomiast Andrij Amons przypomniał kulisy przeprowadzenia ekshumacji szczątków polskich oficerów z tzw. ukraińskiej listy katyńskiej w Bykowni, Charkowie oraz Starobilsku.
Podsumowując ukraińskim władzom udało się połączyć pod jednym dachem dwie największe polskie organizacje społeczne i wysłuchać jakie problemy z rozwojem kultury i języka polskiego oni odczuwają. Ukraina dąży do integracji w struktury europejskie i podobne fora z udziałem innych mniejszości narodowych odbywają się w ciągu całego roku.
Słowo Polskie, 29 października 2024 r.
Leave a Reply