17 września 1993 roku prezydent Lech Wałęsa przyjął od rosyjskiego generała Leonida Kowalowa meldunek o zakończeniu wycofywania wojsk rosyjskich z Polski. Dzień później ostatni żołnierze rosyjscy wyjechali z warszawskiego Dworca Wschodniego do Rosji.
– Dzień 17 września stał się w polskich dziejach datą bolesną i złowieszczą, otwierając drogę, która wiodła Polaków do więzień i łagrów, do Katynia, do męki, poniżenia i zniewolenia. Dzisiejszy dzień, właśnie dzień 17 września 1993 roku, kończy pewną epokę w naszej wspólnej historii. Dopełnia się miara sprawiedliwości dziejowej. Na terytorium Państwa Polskiego nie ma już obcych wojsk. Suwerenność Rzeczypospolitej uzyskuje potwierdzenie ostateczne – powiedział prezydent Wałęsa po przyjęciu meldunku.
Północna Grupa Wojsk Radzieckich w Polsce została utworzona w 1945 r. z wojsk II Frontu Białoruskiego, lecz dopiero 17 grudnia 1956 r. wprowadzono odpowiednie dokumenty o statucie prawnym wojsk radzieckich czasowo stacjonujących w Polsce.
Zgodnie z tym porozumieniem ogólną liczbę wojsk radzieckich w Polsce ustalono w granicach do 66 tys. żołnierzy, z czego wojsk lądowych – 40 tys., lotnictwa – 17 tys. i marynarki wojennej – 7 tys. W tym czasie garnizony rosyjskie rozmieszczone były na obszarze 15 województw i 4 okręgowych Zarządów Lasów Państwowych. Wraz z personelem pomocniczym i rodzinami żołnierzy zawodowych przebywało w Polsce ok. 90 tys. obywateli radzieckich.
Armia radziecka użytkowała ogółem 70 tys. ha różnych terenów. Na terenach tych rozmieszczonych było 13 lotnisk oraz 4 poligony zajmujące ok. 60 tys. ha. Użytkowała też bocznice kolejowe o długości 64 km oraz 3 km nabrzeży w dwóch basenach portowych.
Wojska sowieckie dzierżawiły 1,2 tys. budynków mieszkalnych (ok. 10 tys. mieszkań) i ok. 2,5 tys. budynków koszarowych. Sowieci wybudowali w polsce 332 budynki koszarowo-sztabowe, 800 magazynów, 240 domów mieszkalnych.
Z Północną Grupą Wojsk Radzieckich w Polsce, której sztab mieścił się w Legnicy, współpracowało powołane w 1957 r. Biuro Pełnomocnika Rządu Polskiego ds. Pobytu Wojsk Radzieckich w Polsce. Działała Komisja Mieszana, która rozpatrywała sprawy sporne, głównie dotyczące odszkodowań za szkody wyrządzone przez oddziały radzieckie.
Rosjanie rozpoczęli wycofywanie swych wojsk z Polski już w 1989 r., po wyborach parlamentarnych przeprowadzonych na zasadach uzgodnionych podczas obrad „okrągłego stołu”. Na koniec 1990 r. stan tych wojsk został zmniejszony do ok. 48 tys. żołnierzy. Polskę opuścił wtedy m.in. pułk lotnictwa myśliwsko-szturmowego z Kołobrzegu, pułk artylerii przeciwlotniczej z Legnicy, pułk śmigłowców z Brzegu, bataliony – samochodowy ze Świdnicy i chemiczny z Wrocławia oraz brygada desantowo-szturmowa z Białogardu.
9 kwietnia 1991 r. uznany został za początek oficjalnego wycofywania wojsk radzieckich. Tego dnia z garnizonu Borne Sulinowo wyjechał eszelon transportujący w kilkudziesięciu wagonach jednostkę rakietową. Ostatnia jednostka bojowa opuściła Polskę 28 października 1992 r.
W całym 1992 r. wycofano z Polski ponad 35 tys. żołnierzy, około 200 samolotów, w tej liczbie 150 bojowych, 220 czołgów, ok. 770 wozów pancernych, 153 działa powyżej 100 mm, 126 wyrzutni i 24 kutry torpedowe. Pozostało ponad 4 tys. żołnierzy rozlokowanych w 20 miejscowościach.
Zgodnie z układem polsko-rosyjskim zawartym 22 maja 1992 r. podczas wizyty prezydenta Lecha Wałęsy w Moskwie ostatni żołnierz miał opuścić Polskę do 31 grudnia 1993 r. Prezydent Rosji Borys Jelcyn skrócił ten termin o 3 miesiące.
16 września 1993 r. wojska rosyjskie opuściły Legnicę, będącą od II wojny światowej siedzibą dowództwa wojsk sowieckich (następnie rosyjskich) stacjonujących w Polsce.
18 września 1993 r. ostatni żołnierze rosyjscy wyjechali z warszawskiego Dworca Wschodniego do Rosji. W Polsce pozostała tylko misja wojskowa w liczbie około 30 żołnierzy, która później nadzorowała tranzyt wojsk rosyjskich z Niemiec do Rosji.
Słowo Polskie, 22.09.16 r.
