Pieśń ojczysta – to hasło może się odnosić do śpiewów rodzimych każdego narodu. Śpiew bowiem towarzyszy ludziom w chwilach radosnych będąc stałym uczestnikiem zabaw, biesiad i różnego rodzaju uroczystości, a także w momentach dramatycznych jako krzepiący na duchu i kojący ból pocieszyciel. Śpiew przekazywany z pokolenia na pokolenie jest świadectwem historii i sprawdzianem tożsamości narodowej mieszkańców danego kraju. Niezwykle mocno doświadczamy roli pieśni ojczystej sięgnąwszy do bogatej skarbnicy śpiewów polskiego narodu. Polska pieśń jednoczyła i umacniała rodziny, stawała się zawołaniem bojowym dodającym sił żołnierzom i powstańcom oraz rozpalała miłość do Ojczyzny. Dlatego w czasach zaborów i okupacji była zakazana, a za jej wykonywanie surowo karano.
Pieśń patriotyczna, symbolizująca jedność i odrębność narodu oraz formę społecznej manifestacji uczuć, powstawała w różnych okresach naszych dziejów, pełniąc niejednokrotnie rolę hymnów narodowych. Znajdowała wyraz w śpiewach na cześć Boga, świętych, sławnych miejsc kultu bądź w śpiewie świeckim, opiewającym niezwykłe czyny władców i bohaterów lub upamiętniającym wielkie wydarzenia związane z obroną wolności, niepodległości czy zachowaniem najcenniejszych dóbr kultury i tradycji narodowej.
W listopadzie ubiegłego roku zapoczątkowaliśmy na stronach „Słowa Polskiego” nową rubrykę – Z piosenką do wolności. Przedstawiamy w niej najbardziej znane polskie utwory patriotyczne. Dziś zagłębimy się w daleki XIII wiek, kiedy powstała „Bogurodzica” – pieśń nazwana przez Jana Długosza patrium carmen (pieśń ojczysta), która uważana jest za pierwszy hymn narodowy w języku polskim. Do dziś nie wiemy, kto jest twórcą tekstu i melodii „matki i królowej polskich pieśni”. Zdaniem większości badaczy najstarsze zwrotki (dwie pierwsze, zamieszczone w niniejszym śpiewniku) powstały w XIV wieku, choć niektórzy umieszczają je w końcu wieku XIII. Pierwszy znany rękopis Bogurodzicy pochodzi z 1407 roku. Popularność pieśni wzrastała tak szybko, że już pod koniec XV wieku tekst Bogurodzicy liczył 27 zwrotek. W tym samym stuleciu pieśń stała się powszechnie znaną wśród polskiego rycerstwa. Rolę pieśni bojowej i ówczesnego hymnu narodowego pełniła już na początku XV wieku: śpiewano ją przed ważnymi bitwami – pod Grunwaldem w 1410 roku i pod Nakłem w 1431 roku, a także podczas koronacji królów i wydawania wielkiej wagi dekretów państwowych. Była hymnem królewskim dynastii Jagiellonów, funkcję pieśni hymnicznej zachowała do naszych czasów. Śpiewana w kościołach i podczas koncertów świadczy o ciągłości chrześcijańskiej tradycji w tysiącletniej skarbnicy naszej pieśni narodowej.
{youtube}NrhHjoyaHdo{/youtube}
Bogurodzica – śpiewa Reprezentacyjny Zespół Artystyczny Wojska Polskiego
Słowo Polskie, 08.03.15 r.; KZ
Więcej na temat: Z Piosenką do Wolności. O mój rozmarynie
