Warszawski okres życia Apollona Korzeniowskiego – charyzmatycznego Polaka z Podola który inicjował powstanie przyszłego Rządu Narodowego

Fot. Redakcja

O Apollonie Korzeniowskim wiemy znacznie mniej niż o jego słynnym synu – Józefie Teodorze Korzeniowskim (Joseph Conrad). Razem z tym losy ojca słynnego pisarza marynista są ściśle związane z Powstaniem Styczniowym, Warszawą, Żytomierzem i Honoratką w obwodzie winnickim.

To właśnie w Honoratce położonej obecnie w Oratowskiej hromadzie urodził się Apollo Korzeniowski jako syn Teodora Antoniego Korzeniowskiego i Marii z Pieńkowskich. W kościele oratowskim wziął ślub z Ewą z Bobrowskich. Obydwoje należeli do rodzin szlacheckich pozbawionych ziemi po powstaniu listopadowym, o tyle Bobrowscy, rodzina matki, zachowali wysoki status materialny – dzięki temu bezdzietny wuj przyszłego pisarza, Tadeusz Bobrowski, późniejszy autor głośnych Pamiętników, po śmierci rodziców jego opiekun, przez wiele lat będzie mógł go wspierać finansowo. W 1861 Korzeniowscy przenieśli się do Warszawy. Wpierw zrobił to Apollo. W stolicy Kongresówki stał się jednym z przywódców konspiracyjnej lewicy. W październiku tegoż roku do Warszawy przybywa Ewa z synem Józefem. Zamieszkują przy ul. Nowy Świat 45.

Po wprowadzeniu stanu wojennego, 17 października był inicjatorem powołania Komitetu Miejskiego – zalążka przyszłego Rządu Narodowego. Nawiązał kontakt z Ignacym Chmieleńskim. Apollo Korzeniowski był głównym organizatorem manifestacji patriotycznych w stolicy. Przygotował m.in. obchody rocznicy unii lubelskiej, manifestacje po pogrzebie prymasa Antoniego Fijałkowskiego. 23 września 1861 kierował akcją bojkotowania wyborów samorządowych w Królestwie Polskim. Był autorem odezwy Do Braci Polaków, Rusinów i Litwinów, wygłoszonej podczas zjazdu w Horodle. Kilka dni później Apollo zostaje aresztowany przez Rosjan i osadzony w X pawilonie Cytadeli Warszawskiej.

Pół roku później 9 maja rosyjski Sąd Wojenny skazuje oboje Korzeniowskich na zesłanie w głąb Rosji do Wołogdy.

Nawiązał kontakt z Ignacym Chmieleńskim. Korzeniowski był głównym organizatorem manifestacji patriotycznych w stolicy. Przygotował m.in. obchody rocznicy unii lubelskiej, manifestacje po pogrzebie prymasa Antoniego Fijałkowskiego. 23 września 1861 kierował akcją bojkotowania wyborów samorządowych w Królestwie Polskim. Był autorem odezwy Do Braci Polaków, Rusinów i Litwinów, wygłoszonej podczas zjazdu w Horodle. Po wprowadzeniu stanu wojennego, 17 października był inicjatorem powołania Komitetu Miejskiego. W nocy z 20 na 21 października został przez Rosjan aresztowany i osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. W maju 1862 skazany na zesłanie do Wołogdy, po roku przeniesiony do Czernihowa.

W następnym roku mija 155 rocznica śmierci powstańca i poety Apollo Korzeniowskiego. W jego rodzinnej Honoratce o słynnym rodaku nikt nie wie i nie pamięta. Może warto pokusić się chociażby na tablicę na lokalnej szkole?

Słowo Polskie, fot. Redakcja, 26 lipca 2023 r.