W Winnicy głośno o represjach na Polaków w latach 1937-1938

Przedstawiciel polskiego IPN oprowadził gości, zebranych w holu Rady Miasta Winnicy po ekspozycji

W dniach 12 – 19 kwietnia mieszkańcy oraz goście Winnicy mogą odwiedzić wystawę „Rozkaz nr 00485. Antypolska operacja NKWD na terenie sowieckiej Ukrainy w latach 1937-1938”. Dokumenty historyczne dla wystawy zostały przygotowane przez specjalistów Instytutu Pamięci Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej i państwowych obwodowych archiwów Winnicy, Chmielnickiego i Odessy. Wystawa eksponowana jest w pomieszczeniu winnickiej Rady Miejskiej.

W holu Rady Miasta zainstalowano szesnaście dwustronnych stoisk ze zdjęciami oraz tekstami. Przedstawiono na nich uogólnione informacje w dwóch językach – polskim i ukraińskim, zdjęcia-potwierdzenia zbrodni NKWD, historie represjonowanych, informacje o ich katach. Dokumenty pokazują szczegóły terroru NKWD wobec Polaków, gdy reżim stalinowski ogłosił przedstawicieli narodu wrogami władzy radzieckiej – „szpiegami burżuazyjnej Polski”. Fakty są naprawdę szokujące: znaczną część represjonowanych zamordowano wyłącznie z powodu przynależności do narodu polskiego. Wśród represjonowanych było też dużo Ukraińców i Niemców.

Każde stoisko na wystawie zostało wyposażone w kod QR, który podczas odczytu przekierowuje na stronę Instytutu Pamięci Narodowej, gdzie jest zebrany ogromny materiał dokumentalny, w tym z Państwowego Archiwum w Winnicy.

Wystawę otworzyli Konsul Generalny Rzeczypospolitej Polskiej Damian Ciarciński, prezes polskiego Instytutu Pamięci Narodowej Jarosław Szarek, burmistrz Winnicy Sergij Моrgunow, dyrektor Archiwum Państwowego w Winnicy Jurij Legun, dyrektor Centrum Historii Winnicy Oleksandr Fedoryszyn.

„Obecność przedstawicieli państwa polskiego i ukraińskiego podkreśla znaczenie naszej misji, aby te straszne rzeczy nigdy się nie powtórzyły. Przedstawiciele młodego pokolenia obecni wśród nas, patrząc na te wydarzenia uświadomią, że są one niedopuszczalne w przyszłości. Również konflikt na wschodzie Ukrainy jest dla Europy sygnałem do działania w celu uniknięcia ofiar. Należy rozpowszechniać tę historyczną informację w różnych językach, aby świat nie był obojętny do tego, co się dzieje w Ukrainie”, – zaznaczył Damian Ciarciński.

Podczas tzw. bolszewickich czystek w Winnicy poprzez sfałszowane sprawy aresztowano ponad 3,5 tysiąca Polaków. Ofiarami antypolskiej operacji NKWD było ponad 100 tysięcy Polaków. Ale w rzeczywistości było ich znacznie więcej – przypomniał prezes polskiego Instytutu Pamięci Narodowej Jarosław Szarek:
„Sto lat temu Józef Piłsudski i Semen Petlura podpisali umowę, świadczącą o wspólnym pragnieniu wolności narodów polskiego i ukraińskiego, ponieważ doświadczyli terroru reżimu komunistycznego. Świadczą o tym miliony grobów, z których część do tej pory nie znaleziona. Wyznać w ówczesnej Ukrainie, że jesteś Polakiem, katolikiem – oznaczało śmierć. Aby pamiętać o tych tragicznych czasach, zorganizowaliśmy tę wystawę”.

Z kolei, przewodniczący winnickiej Rady Miasta Sergij Мorgunow podziękował organizatorom za otwarcie stron historii Winniczyzny i Ukrainy dla ogółu społeczeństwa.

Znaczenie pamięci historycznej podkreślił dyrektor Państwowego Archiwum Winnickiego Jurij Legun: „Jeszcze żyją ci, którzy pamiętają czasy, kiedy człowiek mógł być zniszczony wyłącznie z powodu innej narodowości, jeśli miał pochodzenie nie z takiej rodziny jak należy, lub po prostu, aby wykonać plan. Żyjemy dziś w zupełnie innym świecie,ale jeżeli nie będziemy pamiętać o tym, nie będziemy w stanie realnie oceniać dzisiejsze możliwości i zagrożenia”.

Mieszkańcy Winnicy uważnie wpatrywali się w informacje na stoiskach – zdjęcia, wspomnienia, materiały spraw karnych. Wydarzenia z tamtych lat, zdaniem dyrektora Centrum Historii Winnicy Oleksandra Fedoryszena, staną się fundamentem przyszłego Muzeum Winnicy i dalszych memorialnych i innych projektów.

W tym samym dniu odbyło się złożenie kwiatów pod pomnikiem Głównego Atamana Szymona Petlury w Winnicy (ul. S. Petlury, 15) i do pamiątkowej tablicy Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu (ul. Soborna, 69).

INFORMACJA. Аntypolska operacja NKWD w Ukrainie sowieckiej w latach 1937-1938 odbyła się na rozkaz komisarza spraw wewnętrznych Nikołaja Jeżowa nr 00485 od 11 sierpnia 1937 roku. Na podstawie sfabrykowanych zarzutów wtedy zostali represjonowani około 140 tys. osób, z czego prawie 112 tys. zamordowani. Dodatkowo na podstawie kolejnego rozkazu Jeżowa od 15 sierpnia 1937 r. nr 00486 represje były rozprzestrzenione na żony i dzieci „zdrajców Ojczyzny”.

Natalia Żurbenko, tłumaczenie tekstu Lidia Baranowska, 18 kwietnia 2019 r.