W Równem ukazała się drukiem książka pisarza, malarza, krajoznawcy Walerego Wojtowicza pt. „Tomasz Oskar Sosnowski. Rzeźba klasycyzmu”. W oferowanym badaniu po raz pierwszy na Ukrainie poruszane jest zagadnienie spuścizny kulturowej utalentowanego artysty polskiego pochodzenia z Wołynia, rzeźbiarza światowej sławy.
Tomasz Oskar Sosnowski urodził się 12 grudnia 1812 roku we wsi Nowomalin (obecnie na terenie rejonu ostrogskiego w obwodzie rówieńskim). Wykształcenie artystycznie zdobył na Akademii Sztuki w Warszawie, akademiach Berlina i Rzymu. Sosnowski był zawodowym rzeźbiarzem, dyrygentem chóru Św. Łukasza w Rzymie, głównym dyrektorem muzeów i galerii w Rzymie, wizytował instytucje artystyczne we Włoszech. Sosnowski brał aktywny udział w Powstaniu Listopadowym.
Utalentowany artysta spod Ostroga jest autorem ponad stu dzieł z białego marmuru, które ozdabiają wiele świątyń i muzeów w Rzymie, Nazarecie, Wilnie, Warszawie, Krakowie, Równem, Ostrogu, Żytomierzu, Lwowie, Czernihowie i innych miastach świata.
Figury Chrystusa i Bogurodzicy są doskonale ujęte w następujących pracach rzeźbiarza: „Panna Maryja z Dzieciątkiem”, „Chrystus na łożu śmierci”, płaskorzeźba z wizerunkiem „Panny Maryi z Dzieciątkiem” (Ostróg), „Pieta”, „Nieznana” (Równe), „Macierzyństwo Maryi” (Rzym), „Bogurodzicy Niepokalanego Poczęcia” (Nazaret). Wiele prac artysty przestawia historię Antycznej Grecji i Rzymu: „Ariadna”, „Ares”, „Apollo”, „Sokrates”, „Brutus Kapitoliński” (Równe), „Aleksander Macedoński” (Ostróg).
Spuścizna Sosnowskiego jest bardzo duża, w niektórych majątkach Wołynia jeszcze na początku XX w. można było spotkać popiersie lub rzeźby tego wybitnego rzeźbiarza. Papież Pius IX odznaczył Tomasza Oskara Sosnowskiego Orderem Świętego Grzegorza Wielkiego.
Tomasz Oskar Sosnowski skończył swoją ziemską drogę 27 stycznia 1886 r. Grób Sosnowskiego znajduje się na cmentarzu Campo Verano w Rzymie. Na jego grobie postawiono płaskorzeźbę z wizerunkiem anioła, który lewą ręką wskazuje na niebo, w opuszczonej zaś prawej trzyma zwitek pergaminu. Napis mówi: „Świętej pamięci Tomasza Oskara Sosnowskiego, rzeźbiarza, urodzonego w Nowomalinie, zmarł w Rzymie 27 stycznia 1886 r. Siostrzenica i wnuczki ten pomnik mu stawiają. Cześć jego pamięci”.
W publikacji o Sosnowskim wykorzystano materiały archiwalne, ilustracje znanych zabytków architektury, rzeźby, malarstwa i rysunku, związanych z epoką klasycyzmu oraz autorskie zdjęcia prac rzeźbiarza.
Rówieńscy krajoznawcy zwrócili się do władz miasta, aby w naszym mieście pojawiła się ulica wybitnego rodaka-rzeźbiarza. Niestety, na dzień dzisiejszy, sprawa ta nie została rozstrzygnięta w należyty sposób. Trzeba wierzyć, że w końcu nadejdzie czas i imię Tomasza Oskara Sosnowskiego zostanie należycie uczczone w Równem.
Porowczuk Sergij, opracowanie tekstu Irena Rudnicka, 24.01.17 r.
