Ślady po Ukraińskiej Republice Ludowej w archiwum krakowskim

„Rząd na Emigracji, Kancelaria poza krajem. Materiały związane z działalnością Rządu Ukraińskiego Republiki Ludowej w Tarnowie z lat 1917-1922 ze zbiorów Archiwum Narodowego w Krakowie” (Kraków 2023). Taki tytuł książki Iwony Fischer o zachowanych w Archiwum Narodowym w Krakowie dokumentach Rządu Ukraińskiego w ll. 1917-1922.

Pochodzą one z resztek archiwum Ukraińskiej Republiki, które zostało przywiezione po klęsce państwa ukraińskiego z powodu inwazji Rosji bolszewickiej, do Tarnowa, a w okresie II wojny światowej z Tarnowa do archiwum w Krakowie przetransportowały go Niemcy. W roku 1945 sowieci wywieźli przeważną większość tych archiwaliów do Ukrainy. I tylko niewielka część dokumentów pozostała w Krakowie. Autorka i analizuje właśnie tą część krakowską. Takie pozostałości życia państwa ukraińskiego jak: akta ukraińskich rządów; akta stowarzyszeń ukraińskich z siedzibą w Tarnowie; książki i broszury; gazety i czasopisma; pieczęcie urzędowe i stemple, ich odciski; banknoty w bankowym stanie; klocki drukarskie i matryce do banknot; banknoty miast ukraińskich i innych państw; koperty i znaczki pocztowe; obligacje skarbowe; pocztówki; prace plastyczne i fotograficzne; karty Czerwonego Krzyża i guziki od mundurów a nawet suszone kwiaty.

W tym archiwum znajdują się 160 stempli oraz pieczęci, reprezentujące Kancelarii Państwowe, Sekretarza Ukrainy, Ministerstwa Finansów, resortu spraw wewnętrznych, Ministerstwa Komunikacji, Ministerstwa Skarbu Narodowego, Ministerstwa Zdrowia Narodowego i Opieki, Ministerstwa ds. Wyznań, Ministerstwa ds. Ziemi, Ministerstwa Oświaty Narodowej, Ministerstwa Prasy i Propagandy, Ministerstwa Poczty i Telegrafów Ukraińskiej Republiki Ludowej, ośrodków wojskowych, uniwersyteckich, banków Kamieńca Podolskiego, Berdyczowa, Mohylewa, Proskurowa (teraz Chmielnicki.- V.P.).

Każdą grupę zabytków autorka szczegółowo opisuje, wprowadzając czytelnika w detale poruszanych wątków. Zainteresowanymi mogą być tą pozycją nie tylko historycy, ale każdy, kto chciałby poszerzyć swoją wiedzę o śladach pamięci istnienia państwa ukraińskiego po pierwszej wojsny światowej i kilka lat po niej, a także losy emigracji politycznej w Tarnowie.

Książka zaopatrzona w dobrej jakości fotografii, których spis wykazuje w liczbie 165. Całość monografii przedstawiona w dwóch językach: w polskim i angielskim. Jest to ważne pod kątem poszerzenia odbiorców publikacji.

Vitaliy Perkun, 15 października 2024 r.