„Jakże słodko i zaszczytnie jest umrzeć za Ojczyznę”- te słowa zaczerpnięte z jednej z „Ód” Horacego spopularyzował Stanisław Żółkiewski – hetman wielki koronny i kanclerz wielki koronny.
Hetman polny koronny, wojewoda kijowski, kasztelan lwowski, sekretarz Stefana Batorego, starosta kałuski, starosta kamionecki, starosta hrubieszowski, starosta rohatyński, starosta międzyrzecki, starosta barski, starosta jaworowski, zwycięzca w wielu kampaniach przeciwko Rosji, Szwecji, Imperium Osmańskiemu i Tatarom, pisarz i pamiętnikarz Stanisław Żółkiewski zginął jesienią 1620 roku podczas odwrotu z bitwy pod Cecorą.
W miejscu bohaterskiej śmierci hetmana (obecnie wieś Bieriezowka w Mołdawii, dawniej polska wieś Laszki) jego syn Jan wzniósł pomnik poświęcony ojcu. Stanął on na niewielkim kurhanie kryjącym prochy poległych w bitwie pod Cecorą. Przytwierdzono do niego tablicę, na której wymieniono zasługi hetmana w służbie Ojczyźnie z łacińskim cytatem „Quam dulce et decorum est pro patria mori”. Pomnik istniał do 1868 roku, kiedy to mieszkaniec sąsiedniej wsi obalił go i rozkopał kurhan w poszukiwaniu domniemanych skarbów.
W 1903 roku powstał Społeczny Komitet Odbudowy Pomnika Hetmana Żółkiewskiego, który doprowadził w 1912 roku do budowy nowego pomnika. Pomnik przetrwał do czasów współczesnych, jednak z braku ochrony niszczał w kolejnych latach. Dopiero w 2003 roku polska ambasada w Mołdawii oraz Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” pozyskały dotację Senatu RP na prace restauracyjne, które w tym samym roku zostały przeprowadzone i ukończone. Również w 2003 roku pomnik został poświęcony przez ówczesnego prymasa Polski- kardynała Józefa Glempa.
Współczesny pomnik to obelisk o wysokości 8,45m zwieńczony kutym krzyżem o wysokości 1,40m, który stoi na kurhanie o średnicy 20m i wysokości 2m. Obecnie na pomniku znajduje się płyta z napisem łacińskim umieszczona na nim w 1912 roku oraz płyta w językach polskim i rumuńskim.
Pragnąc uczcić pamięć i zasługi hetmana Żółkiewskiego członkowie Kulturalno-Oświatowej Organizacji „Polonia-Podole” w Mohylowie Podolskim udali się w piękną słoneczną sobotę 19 listopada 2016 roku do Bieriezowki. Przy obelisku złożono białe i czerwone kwiaty, zapalono znicze, pomodlono się za spokój duszy hetmana.
Należy zaznaczyć, że nie był to pierwszy pobyt mohylowian w miejscu śmierci hetmana. Członkowie organizacji polonijnej odwiedzają je rokrocznie, aby w ten sposób złożyć hołd Człowiekowi wyniesionemu do narodowego panteonu nieskazitelnych wielkich Polaków.
Barbara Dziurkowska, nauczyciel języka polskiego skierowany przez ORPEG do Mohylowa Podolskiego, 21.11.16 r.
