Udział Wojska Polskiego w generalnym szturmie Berlina w czasach PRL zawsze gubił się na tle „bohaterskiej i ofiarnej walki Armii Czerwonej z faszystowskim okupantem”. Lecz decydująca walka w stolicy III Rajchu mogła trwać znacznie dłużej, gdyby nie udział w niej Polaków.
71 rok temu, 30 kwietnia 1945 roku, rozpoczął się szturm Berlina. Polacy, w przeciwieństwie do Rosjan i Ukraińców, atakowali najsilniej umocniony rejon miasta, w zachodniej części Tiergarten, przebijając się w stronę Reichstagu i przy Bramie Brandenburskiej.
Główne siły 1. Armii Wojska Polskiego nacierały w kierunku Łaby. Brały w nim udział 6. Samodzielny Batalion Pontonowo-Mostowy, 2. Pomorska Brygada Artylerii Haubic, 1. Samodzielna Brygada Moździerzy oraz 1. Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Razem w walce z Niemcami o Berlin zmierzyło się 12 tys. polskich żołnierzy.
27 kwietnia Pomorska Brygada rozpoczęła walki prowadząc ogień z dzielnicy Siemensstadt. Od 27 do 29 kwietnia stanowiska ogniowe tej brygady umieszczono w Volksgarden i między innymi walczyła na przecięciu Guerigestrasse i Cauerstrasse. 1 maja, 2 Brygada Artylerii Haubic została podporządkowana 1. DP im. T. Kościuszki w rejonie Tiergarten na południe od Sprewy.
27 kwietnia Polacy zbudowali most na Sprewie, przez który 28 kwietnia przeprawiła 2. Armia Pancerna Gwardii gen. Bogdanowa. Oprócz budowy mostu i obsługi przeprawy polscy saperzy odbudowali znajdujący się w pobliżu mostu pontonowego most kolejowy, przystosowując go do ruchu samochodowego. Saperzy w czasie walk ulicznych, wysadzali i rozbierali barykady, usuwali miny, torując drogę czołgom i fizylierom radzieckim.
1. Dywizja Pancerna im. Kościuszki znajdowała się wówczas ok. 60 km na północ od Berlina. Naczelny Dowódca WP, gen. Michał Rola-Żymierski, 29 kwietnia wieczorem poprosił Gieorgija Żukowa „w imieniu Partii i Rządu Polskiego” o wyrażenie zgody na udział jednostki Wojska Polskiego w szturmie Berlina. Żukow odpowiedział, że „w tej sprawie zwróci się do Naczelnego Dowódcy”.
Za zgodą Józefa Stalina Żukow wydał rozkaz przewiezienia 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki w rejon bezpośrednich walk i przydzielenia poszczególnych pułków do radzieckich jednostek pancernych.
Polscy żołnierze zameldowali się 30 kwietnia o 7.00 rano i od tej chwili brali udział w walkach w ostatnim, najsilniej umocnionym rejonie, m.in. w zachodniej części Tiergarten, przebijając się w stronę Reichstagu, w rejonie Politechniki i przy Bramie Brandenburskiej.
1. Dywizja Piechoty im.T. Kościuszki pod dowództwem gen. Wojciecha Bewziuka walki na terenie Berlina rozpoczęła na północno-zachodniej części dzielnicy Charlottenburg. 3. pułk piechoty (3 pp) rozpoczął natarcie z Franklinstrasse i po całym dniu walk dotarł w rejon Englischestrasse, a następnie w nocy po ciężkich walkach zdobył stację kolejową Tiergarten, gdzie wziął 450 jeńców. Następnie przeprowadził atak przez park Tiergarten i 2 maja około 6:55 dotarł w rejon Bramy Brandenburskiej, gdzie zetknął się z oddziałami radzieckiej 8. Armii Gwardii.
Polska piechota rozpoczęła natarcie z Sophienstrasse, przekroczyła Franklinstrasse i dotarła do północnych zabudowań Berlinerstrasse. W nocy 2. pp zdobył silnie bronione gmachy politechniki. Rano przeprowadzono atak na południowy wschód przez stadion sportowy i w okolicach Fasanenstrasse, stacji kolejowej Zoologische Garten i Hardenbergerstrasse nawiązano styczność z radziecką 1. Armią Pancerną Gwardii. Z innymi jednostkami radzieckimi nawiązano na lewym skrzydle styczność w rejonie mostu kolejowego na kanale Landwehry w rejonie Ufergartenstrasse.
1. pułk piechoty nacierał od 1 maja wzdłuż ulic Bismarckstrasse, Schillerstrasse, Goethestrasse w kierunku stadionu i zoo, opanowując także budynki przy Pestalozzistrasse i zdobywając barykady przy zachodniej stronie Kaiser-Friedrichstrasse. Następnie przekroczył Wilhelmsdorferstrasse i dotarł do Karl Augustplatz. Następnie walczył w rejonie Krummestrasse przy Karl Augustplatz, przekroczył Leibnizstrasse i opanował stację kolejki przy Bismarckstrasse. 2 maja o świcie pułk przekroczył Grolmanstrasse i dotarł do Hardenbergstrasse.
2 maja 1945 roku ok. 6:00, podczas rajdu przez park Tiergarten dokonanego przez 2. batalion, część 1. batalionu 3. pułku piechoty i batalion czołgów 66. Brygady Pancernej, żołnierze 7. baterii 1. pułku artylerii lekkiej z 1. Dywizji Kościuszkowskiej, zatknęli na środku trzeciej kondygnacji Siegessäule (pruskiej kolumnie zwycięstwa) w parku Tiergarten biało-czerwony sztandar. Drugą flagę na balustradzie drugiej kondygnacji, na polecenie por. Piotra Potapskiego, powiesili żołnierze z 8. baterii 3. dywizjonu. Trzecią flagę powiesiło pięciu polskich żołnierzy z 1. Dywizji Piechoty, byli to ppor. Mikołaj Troicki, plut. Kazimierz Otap, kpr. Antoni Jabłoński oraz kanonierzy Aleksander Karpowicz i Eugeniusz Mierzejewski.
Do godziny piętnastej wojska radzieckie i polskie opanowały całe miasto. Po kapitulacji na Bramie Brandenburskiej zawisły biało-czerwone flagi. Tuż obok czerwone sztandary wieszali żołnierze radzieccy.
W tym samym czasie nie wszystkie oddziały obrońców otrzymały informacje o zaprzestaniu walk, tak więc niekiedy jeszcze do nich dochodziło. Stolica III Rzeszy została zdobyta, a do zakończenia wojny zostało zaledwie kilka dni.
Straty polskie podczas niespełna trzech dni walk wyniosły 100 poległych i ponad 450 rannych. Straty niemieckie były większe: około 1000 zabitych, 2500 wziętych do niewoli żołnierzy i oficerów.
W toku walk 1. DP zdobyła 56 kwartałów miasta, 7 kompleksów fabrycznych, 4 stacje metra i większą część budynków Politechniki, zniszczyła 28 dział i ponad setkę karabinów maszynowych, zdobyła 6 czołgów i 26 dział, 300 samochodów i 120 motocykli.
Słowo Polskie, na podstawie informacji polskich mediów, 30.04.16 r.
Bibliografia: Czesław Grzelak, Henryk Stańczyk, Stefan Zwoliński: Armia Berlinga i Żymierskiego
