Podaj rękę Ukrainie: pomoc międzynarodowa podczas wojny

Źródło: https://www.ifw-kiel.de/topics/war-against-ukraine/ukraine-support-tracker/?cookieLevel=accept-all

Armia ukraińska od trzech miesięcy walczy z rosyjskim okupantem. To, w co mało kto wierzył na Zachodzie, a mianowicie w długotrwały sprzeciw Ukraińców, stało się rzeczywistością. Lecz walka z tak potężnym wrogiem, jakim jest Rosja, wymaga nadzwyczajnych wysiłków. Zarówno na froncie wojennym tak i gospodarczym i sankcyjnym.

Zmiana nastawień do wsparcia Ukrainy z boku oddzielnych partnerów międzynarodowych uległa znacznej ewolucji po lutym 2022 roku.

Pomoc humanitarna i trudny szlak Ukrainy do otrzymania nowoczesnych rodzajów broni

Jeszcze przed nadejściem 24 lutego Kijów oficjalnie apelował do krajów członkowskich NATO o wprowadzenie sankcji prewencyjnych wobec Rosji. Oraz o przekazaniu niezbędnych rodzajów broni. W niektórych przypadkach trwały ostre dyskusje dyplomatyczne, między innymi z Berlinem. Niemieccy politycy z opcji prorządowej apelowali do unikania wsparcia eskalacji działań wojennych oraz kiwali na brak możliwości dostarczania broni przez ograniczenia ustawodawcze. Razem z tym Niemcy sukcesywnie eksportowali broń do innych krajów. Między innymi w roku 2021 kwota takiego eksportu wyniosła 1,51 miliardów Euro.

Dopiero po tym, gdy pierwsze rosyjskiej rakiety spadły na Kijów, Charków i inne miasta ukraińskie, ściana niemieckiego pacyfizmu zaczęła powoli się kruszyć. Na Ukrainę zaczęły napływać pierwsze partie Panzerfaust 3 oraz zestawy rakietowe Stinger. Następnie niemiecki rząd zdecydował by utajnić szczegóły dostarczania broni ukraińskiej armii.

Od początku pełnoskalowej agresji rosyjskiej prezydent Zełeński na różne sposoby apelował do wspólnoty międzynarodowej odnośnie wzmocnienia wsparcia w celu zatrzymania agresora. Głównym apelem do NATO w pierwszych tygodniach inwazji było hasło „Zamknijcie niebo!”. Te działania miały na celu utworzenie strefy wolnej od lotów nad Ukrainą – zamkniętej zarówno dla samolotów, jak i dla rakiet. Niestety z obaw przed bezpośrednim starciem z Rosją i NATO taka opcja została odrzucona. Idea Polski o przekazaniu Ukrainie swoich myśliwców MiG29 i otrzymaniu w zamian za nich amerykańskich F16 nie zakończyła się sukcesem. Wygląda na to, że pomoc w tej sprawie jest gotowa okazać Słowacja. Opisana przez amerykańskie media umowa miałaby przewidywać przekazanie własnych MiG29 stronie ukraińskiej przy zapewnieniu ochrony słowackiej przestrzeni powietrznej przez lotnictwo polskie.

Słowacja zarówno jak i Polska jest jednym z najbardziej aktywnych krajów na wschodniej flance NATO w sprawie przeciwdziałania agresji rosyjskiej. Ten kraj już wysłał do Ukrainy systemy obrony przeciwlotniczej S300. Z kolei Warszawa oświadczyła, że przekazała Ukrainie ponad 200 czołgów T72, haubice 2C1„Gwozdyka”, systemu „GRAD”, rakiety dla samolotów, drony oraz przenośne zestawy rakietowe „Piorun”. Łącznie na kwotę ponad 1,5 miliardów Euro.

Czechy okazały Ukrainie pomoc na 128 milionów USD. Żeby podobne dostawy ruszyły z Rumunii (ten kraj na razie przekazał pomocy na 3,3 miliony Euro) i Bułgarii trzeba wprowadzić szereg zmian do ustawodawstwa. W parlamencie bułgarskim możliwe są „gorące” dyskusje na ten temat ze względu na sprzeciw Bułgarskiej Partii Socjalistycznej.

Ze względu na potencjał wojskowy i gospodarczy oraz pozycję liderów wśród innych krajów NATO bardzo duże znaczenie ma pomoc z USA i Wielkiej Brytanii. Dzięki potężnym dostawom zestawów Javelin oraz NLAW m.in. zostały zatrzymane armady rosyjskich czołgów prących na Kijów. Biały Dom do przekazanego wcześniej pakietu militarnego na kwotę 800 milionów USD dodał jeszcze 500 milionów USD pomocy gospodarczej. Łącznie Kijów otrzymał blisko 50 milionów sztuk różnych rodzajów amunicji.

Instytut Gospodarki Światowej w Kolln przeprowadził badanie odnośnie przekazania Ukrainie pomocy z boku 31 krajów Zachodu (G7 oraz NATO) w okresie 24 stycznia – 23 kwietnia bieżącego roku. Jak widać na infografice poniżej – najwięcej pomocy rządowej (finansowej, humanitarnej oraz militarnej) popłynęło z USA, Polski oraz Wielkiej Brytanii.

Jeżeli oceniać według kryteriów dostaw broni i amunicji w trójkę liderów wchodzą USA, Polska oraz Kanada, kraj, w którym mieszka spora część diaspory ukraińskiej.

W przeliczeniu na własny PKB pod względem okazanej pomocy Ukrainie na pierwszych miejscach są Estonia, Litwa i… znowu Polska.

Wsparcie Ukrainy jako czynnik rozwoju stosunków międzynarodowych oraz spotkanie o randze historycznej w bazie Rammstein

Pełnoskalowa rosyjska inwazja stała się pewnego rodzaju sprawdzianem dla systemu aliansów regionalnych oraz partnerów strategicznych, które rozbudowywał Kijów w ostatnich latach. W czasie gdy Litwa i Polska są bardzo aktywni w dziedzinie współpracy w ramach Trójkąta Lubelskiego i skutecznie tworzą system obrony przeciwko rosyjskiemu agresorowi, Gruzja oraz Mołdawia, członkowie trio stowarzyzeniowego z UE byli krytykowani przez stronę ukraińską za brak sankcji w stosunku Rosji (z Tbilisi nawet odwołano ukraińskiego ambasadora).

Tureckie drony Bayraktar stali się jednym z symboli wojny Ukraińców z Rosją. Łącznie, jak mówi tureckie Stowarzyszenie Eksporterów Broni ten kraj przekazał Ukrainie broni na kwotę 59 milionów USD. Razem z tym Turcja, jako strategiczny partner Ukrainy, była krytykowana przez Zełeńskiego za współpracę z Rosją w dziedzinie turystyki. Inny partner strategiczny – Azerbejdżan do dziś ograniczył swoją pomoc Ukrainie wyłącznie do dostaw humanitarnych i sam rozwiązuje swoje problemy terytorialne w Górnym Karabachu drogą militarną.

Jeszcze przed atakiem rosyjskim na Ukrainę stosunki ukraińsko-węgierskie nie układały się idealnie. Dzisiaj możemy zobaczyć na własne oczy – jak prorosyjska polityka rządów Orbana osłabia pozycje Ukrainy na arenie międzynarodowej. Kraje Czwórki Wyszehradzkiej politycznie bojkotują kontakty z Budapesztem. Całkiem możliwe, że w dłuższej perspektywie Węgry odczują jeszcze dalej idące skutki takiego zachowania. Warto także wspomnieć, że na poziomie Unii Europejskiej ogłoszono zainicjowanie dwóch pakietów pomocy Ukrainie w dostawach broni i innego sprzętu na kwotę 5,7 miliardów Euro.

Kluczowym wydarzeniem, które wpłynęło na dalszy charakter wojny rosyjsko-ukraińskiej stało się spotkanie 26 kwietnia na bazie lotniczej Rammstein. 40 szefów resortów obronnych NATO i ich sojuszników spotkali się w Niemczech by powołać do życia centrum koordynacji dostaw (EUCOM Control Center of Ukraine) oraz międzynarodowe centrum koordynacji donorów (International Donor Coordination Center, IDCC) na czele z brytyjskim generałem brygady. Planowane jest stopniowe przejście armii ukraińskie na kalibry odpowiadające standardom NATO, ukraińscy artylerzyści otrzymują haubice kalibru 155 mm. Jednocześnie w USA ruszył program land-lease dla Ukrainy, przewidujący dostawy broni na rekordowe 33 miliardów USD.

Wysiłki polityczne i dyplomatyczne strony ukraińskiej skierowane na zdobycie niezbędnych rodzajów broni są olbrzymie. Stosunek polityków światowych do sprawy dostaw militarnych zmieniał się w czasie ze względu na różne czynniki: czas trwania agresji, przez który Ukraina godnie broni się nie zważając na pesymizm analityków zachodnich, przezwyciężenie europejskiej biurokracji, zmianę opinii publicznej w związku z wyświetleniem w mediach prawdy o rosyjskich zbrodniach. Duże znaczenie mają także presja partnerów międzynarodowych, tych, którzy nie boją się podać rękę Ukrainie. Międzynarodowe poparcie poprzez pomoc gospodarczą, humanitarną i wojskową pokazuje Ukraińcom, że nie są samotni na drodze okazywania sprzeciwu rosyjskiej okupacji.

Marek Sztejer, 26 maja 2022 r.