Bardzo często zadajemy sobie pytanie, jaki klucz do zrozumienia tego, iż jednym państwom się powodzi, a innym nie koniecznie. Jaka natura tej formuły sukcesu, od czego to zależy? Od wielu lat mówi się na Ukrainie, iż sukces zależy od postaci przywodcy. Ale czy naprawde tak jest?
W roku 1575 w Lejdzie, mieście w Holandii, został założony uniwersytet. To było pokłosie ciężkiej walki mieszkańców miasta przeciwko Hiszpanii o niepodległość prowincji Niderlandów. Kiedy Wilhelm I Orański przyjechał do Lejdy, żeby odznaczyć dzielność i determinacje mieszczan, zapytał, co sobie życzą w nagrodę. I otrzymał prośbę o udzielenie przywileju na założenie w mieście uniwersytetu.
Ciężko to wyobrazić współczesnym moim rodakom, ale właśnie tego sobie zażyczyli mieszkańcy holenderskiego miasta w drugiej połowie XVI w. Racjonalizm tej decyzji polegał na tym, ze wyższa uczelnia to nie tylko prestiż, rozwój i postęp. Uniwersytet to także rzesze studentów, kadra profesorska, a więc dynamika życia gospodarczego i społecznego: muszą wynająć mieszkanie, jeść, pić, odpoczywać, kupować książki, drukować je etc. Taka właśnie była i jest filozofia społeczeństw zachodnich, a zwłaszcza luterańskich.
Myślenie racjonalne, wywodzące się z filozofii greckiej, prawa rzymskiego polega na wyważeniu pro i contra, bez zbędnego symbolizmu i wzniosłości. To jest formuła słynnego złotego środka, który jest warunkiem sine qua non namiastki do pomyślnego prowadzenia polityki wewnątrz kraju i zagranica. Historia krajów Europy Wschodniej, znajdujących się w orbicie wpływów tradycji bizantyńsko-prawosławnej, jest zupełnie inna właśnie z powodu specyfiki religijnej. Teologia wschodniego chrześcijaństwa kreuje się dookoła symbolizmu, mistycyzmu, doktrynalnego i literalnego myślenia. Co nie wróży dobrze wiernym pod kątem praktycznego funkcjonowania w państwie. Dla tego punktem odniesienia w zrozumieniu takiego, a nie innego biegu historii, klęsk lub sukcesów bardzo często leży w płaszczyźnie religijnej, która definiuje społeczność i pozwala wyjaśniać jej sukcesy lub niepowodzenia.
Vitaliy Perkun, fot. AI, 18 marca 2025 r.
Leave a Reply