Po II wojnie światowej Lwów utracił wiele pomników poświęconych postaciom polskiej historii. Niektóre zniknęły bez śladu (jak na przykład Switezianka autorstwa Tadeusza Błotnickiego, pomnik słynnego XIX-wiecznego polityka, hrabiego Agenora Gołuchowskiego autorstwa Cypriana Godebskiego), inne zostały przeniesione do Polski, gdzie ich ślady zaginęły. Ale niektórym dopisało szczęście: pomniki Aleksandrowi Fredrze, Janowi III Sobieskiemu i Kornelowi Ujejskiemu stoją dziś we Wrocławiu, Gdańsku i Szczecinie. Są one nie tylko ozdobą miasta, ale także niemymi świadkami dramatycznej historii Lwowa.
Słynny poeta romantyczny Kornel Ujejski brał udział w wydarzeniach rewolucyjnych 1848 roku. Popiersie autorstwa Antoniego Popela, stało naprzeciwko lwowskiego miejskiego kasyna (obecnie Lwowskiej Obwodowej Uniwersalnej Biblioteki Naukowej przy Alei Tarasa Szewczenki). W 1950 roku pomnik trafił do Polski: początkowo znajdował się w magazynie rezydencji królewskiej w Wilanowie, a później „przeniósł się” do Szczecina.
Natomiast hrabia Aleksander Fredro z brązu „osiadł” we Wrocławiu. W ciągu swojego życia słynny komediograf i poeta nieraz odwiedzał to miasto, a jego wnuki Roman Maria Aleksander i Aleksander Maria Dominik Szeptycki studiowali prawo na miejscowym uniwersytecie w 1884 roku. Pierwszy z nich został później zwierzchnikiem Kościoła greckokatolickiego i jest znany w historii jako metropolita Andrzej Szeptycki.
We Lwowie Fredro mieszkał w pałacu w pobliżu dzisiejszej alei Tarasa Szewczenki i ten fakt został wzięty pod uwagę przy wyborze miejsca na pomnik. Jesienią 1897 roku uroczyście odsłonięto pomnik autorstwa Leonarda Marconiego. Fredro „siedział” na cokole do 1946 roku. W 1994 roku na jego miejsce „osadzono” Mychajła Hruszewskiego, natomiast Fredro został zainstalowany w 1956 roku na wrocławskim Rynku.
Najsłynniejszy z lwowskich pomników Jana III Sobieskiego dotarł do Gdańska. Rzeźbiarz Tadeusz Barącz pracował nad pomnikiem prawie dziesięć lat. Ukończył go ostatecznie w 1898 roku. Znajdował się na współczesnym place Iwana Franki. W Polsce pomnik pierwotnie umieszczono w Wilanowie, rezydencji Sobieskiego, gdzie król zmarł 17 czerwca 1696 roku. Stał tam do 1965 roku, kiedy to został przeniesiony do Gdańska.
Leave a Reply