O historii i kulturze Kresów w Opolu

W dniach 19 – 22 października 2014 r. osoby zainteresowane tematyką kresową mogły uczestniczyć w Opolskich Spotkaniach z Historią i Kulturą Kresów zorganizowanych przez Towarzystwo Polonia – Kresy i Politechnikę Opolską. W ich programie znalazły się: konferencja naukowa, spektakl teatralny, wystawy, spotkania autorskie.

W niedzielę 19 października w Muzeum Śląska Opolskiego kierownik Działu Etnograficznego Małgorzata Goc zaprezentowała wystawę pt. „Etnografia Opolszczyzny. Tradycja i zmiana”. Następnie aktorka Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie Elżbieta Lewak przedstawiła dramatyczny i wzruszający monodram pt. „Z domu niewoli” oparty na wspomnieniach poetki Beaty Obertyńskiej. Po spektaklu z zebranymi w muzeum gośćmi spotkał się zafascynowany Kresami polski poeta z Berlina Roman Brodowski.

Dzień zakończyła uroczysta kolacja dla gości w Kawiarni Lwowskiej, podczas której zgromadzeni mogli porozmawiać o tematyce kresowej.

W poniedziałek 20 października w sali konferencyjnej im. Orła Białego Urzędu Marszałkowskiego odbyła się Międzynarodowa Konferencja Naukowa pn. „Osiągnięcia gospodarcze i techniczne na dawnych Kresach Rzeczypospolitej. Wybitni Kresowianie – przedstawiciele nauki, techniki i gospodarki na Śląsku Opolskim i na świecie”, która została objęta patronatem Marszałka Województwa Opolskiego Adama Buły, Rektora Politechniki Opolskiej Marka Tukiendorfa oraz Prezesa Naczelnej Organizacji Technicznej w Opolu prof. Adama Raka. W tematykę konferencji wprowadziła zebranych prof. Maria Kalczyńska z Politechniki Opolskiej. Następnie głos zabrali: prorektor ds. współpracy i rozwoju Politechniki Opolskiej prof. Krzysztof Malik, prezes Towarzystwa Polonia – Kresy Krystyna Rostocka oraz dyrektor Departamentu Kultury, Sportu i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Janusz Wójcik.

Po raz drugi Towarzystwo Polonia – Kresy przyznało odznaczenia „Kuferek Pamięci Kresowej”. Wyróżnienie otrzymali: Krystyna Maria Barbara Leonowicz- Babiak poetka i malarka z Dortmundu, Stanisław Nagórniak – wiceprezes Polskiego Stowarzyszenia Kulturalno – Oświatowego w Kamieńcu Podolskim oraz prof. z Politechniki Opolskiej Jerzy Hickiewicz.

W pierwszej części obrad plenarnych urodzony w Borysławiu senator prof. Piotr Wach podzielił się swoimi wspomnieniami o rodzinie i omówił współczesną sytuację Ukrainy. Dr Joanna Januszewska – Jurkiewicz z Katowic opowiedziała o Państwowej Szkole Technicznej w Wilnie oraz o polskich inżynierach z Kresów w Rosji. Dr Zenon Babiak z Dortmundu mówił o swojej działalności naukowej i zawodowej w Polsce i w Niemczech. Krystyna Koziewicz i Roman Brodowski z Berlina przedstawili sylwetkę Ferdynanda Domaradzkiego działacza polonijnego, rolnika i miłośnika Kresów, który również osobiście opowiedział uczestnikom konferencji o swoim życiu i działalności. Andrzej Skibniewski z Tilburga zaprezentował wystawę „Kopalnie ropy naftowej w województwie stanisławowskim w I połowie XX w.”, a dyrektor Biblioteki Głównej UO Danuta Szewczyk – Kłos zaprosiła do obejrzenia wystawy „Kresowianie i Kresy w publikacjach prof. Stanisława Sławomira Nicieji”. Rektor UO prof. Stanisław Sławomir Nicieja podkreślił, że w swoich książkach pisze o „eleganckich” Kresach, m.in. o wspaniałej architekturze. Zaznaczył, iż Politechnika Lwowska i Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie promieniowały na cały kraj, co było efektem pracy bardzo dobrej kadry naukowej, która wykształciła uzdolnionych absolwentów. Mówił też o przemyśle naftowym, cukierniczym i turystyce na Kresach.

Drugą część obrad rozpoczęła Anna Jańdziak z Biblioteki Głównej Politechniki Opolskiej, która zaprezentowała książkę pt. „Kresowi inżynierowie i technicy o rodowodzie kresowym na Politechnice Opolskiej”. Później o swoim życiu i dokonaniach w opolskim przemyśle budowlanym opowiedział, pochodzący z Sądowej Wiszni inż. Tadeusz Tarczyński. Prof. z Politechniki Opolskiej Leszek Karczewski mówił o opolskich socjologach i ekonomistach o rodowodzie kresowym. Grażyna Dębicka z Izby Rzemieślniczej w Opolu wspomniała kresowych rzemieślników: Cichewiczów i Malików. Beata Cichewicz przedstawiła historię swojej rodziny i Stowarzyszenia Odnowienia Kościoła w Łopatynie im. Jana Cichewicza. Przemysław Sadłowski i Ewelina Weber z Opola zaprezentowali biografie lwowskich elektryków na Śląsku po II wojnie światowej. Antoni Wilgusiewicz z Katowic wspomniał o tablicy upamiętniającej Wojciecha Kilara we Lwowie znajdującej się na domu, w którym kompozytor się urodził oraz przedstawił sylwetkę Władysława Wilgusiewicza, autora prac biograficznych o energetykach lwowskich na Śląsku.

W trzeciej części obrad dr Jerzy Krawczyk z Krakowa przekazał informacje o geologu prof. Julianie Tokarskim. Ewa Goumissi z Wrocławia mówiła o tworzeniu i kształtowaniu Politechniki Wrocławskiej przez uczonych z Politechniki Lwowskiej. Joanna Kamińska i Teresa Gumołowska z Warszawy opowiedziały o projekcie „Ocalić od zapomnienia”, czyli archiwizacji i dokumentacji dorobku naukowego profesorów Politechniki Warszawskiej.

Po obradach naukowych w Miejskiej Bibliotece Publicznej młodzież z Kamieńca Podolskiego zaprezentowała przygotowany przez Stanisława Nagórniaka spektakl „Pan Wołodyjowski”, gorąco przyjęty przez opolską publiczność, a z czytelnikami spotkała się Krystyna Maria Barbara Leonowicz – Babiak.

We wtorek 21 października w Bibliotece Wydziału Mechanicznego Politechniki Opolskiej odbyło się spotkanie autorskie z autorem książki pt. „Rubinowa broszka” Andrzejem Skibniewskim z Holandii, zaś w opolskiej siedzibie Naczelnej Organizacji Technicznej miało miejsce spotkanie kresowe, na którym Andrzej Skibniewski przedstawił zaangażowanie swoich krewnych w przemyśle naftowym oraz wystawę o kopalniach naftowych, a zebrani kresowianie zaprezentowali swój wkład w rozwój Śląska Opolskiego.

W środę 22 października na zakończenie Opolskich Spotkań z Historią i Kulturą Kresów w Miejskim Centrum Organizacji Pozarządowych odbył się Wieczór kresowy w ramach cyklu Śpiewające Opole. Kresowymi słodkościami rozśpiewaną publiczność częstowała Cukiernia Malik.

Tradycyjnie już największą zaletą Opolskich Spotkań z Historią i Kulturą Kresów była rozmaitość imprez, które organizatorzy zaoferowali opolanom. Tym razem także uczniom w opolskich szkołach, którzy z entuzjazmem przyjęli występy młodych artystów z Kamieńca Podolskiego.

Tegoroczne „Spotkania…” w Opolu zostały objęte patronatem medialnym gazety i portalu „Słowo Polskie”.

Tekst oraz zdjęcia: Krzysztof Harupa