Obecnie Luboml to miasto na Ukrainie, położone w obwodzie wołyńskim, w rejonie kowelskim, centrum administracyjne hromady lubomskiej. W czasach II RP w granicach powiatu Lubomelskiego, położonego w północno-zachodniej części województwa Wołyńskiego.
Historia Lubomla ginie w mrokach dziejów. Musiało powstać bardzo dawno, gdyż najstarszy zabytek miasta Cerkiew świętego Jerzego sięga lat 1262-1265.
Luboml zawsze dzielił historycznie los ziemi chełmskiej. W końcu XIV wieku parokrotnie, a to w 1392 r. i 1413 roku gościło u siebie króla Władysława Jagiełłę, który wraz z dworem przebywał po kilka miesięcy na łowach.
Znajdujące się w m. Lubomlu wały z murowanymi podziemiami, według miejscowej tradycji są pozostałościami znajdującego się w tym miejscu myśliwskiego zamku królewskiego.
Cennym zabytkiem wieków minionych jest znajdująca się w m. Lubomlu synagoga żydowska, niegdyś obronna, wzniesiona w 1521 roku, posiadająca attykę w stylu polskiego renesansu.
W czasie swego pobytu w Lubomlu król Władysław Jagiełło, tak go sobie upodobał, że wybudował w roku 1412 kościół istniejący dotychczas, chociaż w ciągu wieków palił się kilkakrotnie. Miasto bardzo dobrze się rozwijało. W 1569 roku, jak to wykazała ówczesna lustracja starosta samych piekarzy było w mieście 27, miasto dawało dochodu zamkowi 109 zł. 3 gr.
Miasto przez pewien czas należało do Sapiehów, potem darowane w dożywocie wojewodzie kijowskiemu i hetmanowi kozackiemu Wychowskiemu. Po jego śmierci przeszło do Rzewuskich, a od nich do Branickich. Najświetniejszy okres rozwoju miasta przypada na XVIII wiek — za czasów dziedzictwa Branickich. W 1792 roku miasto przynosiło dochodu 26470 złotych polskich. Braniccy założyli tu swoją rezydencję ogromny pałac z ogrodem. Starali się oni wszelkimi siłami je podnieść I zaprowadzić dla mieszkańców udogodnienia.
W czasie I wojny światowej ziemia lubomelska była widownią walk rozgrywających się między Rosją z jednej, a Niemcami i Austrią z drugiej. W roku 1915 wkracza na Wołyń na czele I brygady Legjonów Marszałek Józef Piłsudski, Przechodząc przez teren powiatu Lubomelskiego w dniu 10 września Marszałek Piłsudski zatrzymał się w Bindiudze, gdzie po krótkim odpoczynku w tamtejszym majątku odmaszerował dalej w głąb Wołynia.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pierwszy na teren powiatu wkracza wraz z nielicznym oddziałem wojskowym kapitan Lechnicki. Pierwsza organizacja władz spoczywa właśnie w jego rękach.
Z miasta Lubomla pochodzi według danych Biblioteki Dzieł Chrześcijańskich apostoł złotej wymowy Seweryn Lubomelczyk Dominikanin, zwany Hebrajczykiem Roksolanusem, który chrzest przyjął w wieku dojrzałym i po wstąpieniu do zakonu Dominikanów zasłynął jako niepospolity kaznodzieja i teolog, wybitny uczony w Salamance.
Zakon używał go do bardzo zaufanych poruczeń, jeździł nawet z listami do króla, Senatu i Conwentu, w 1589 r. do Sykstusa Papieża.
Lubomelczyk jest autorem szeregu dzieł teologicznych w języku łacińskim między innemi „Genealogji Christi” i rzekomo „Dycjonarza uczonych Polaków”. W XIX wieku miasto Luboml tak dawniej ruchliwe zagłuchło zupełnie. Dopiero wybudowania stacji nad linją kolejową nadwiślańską obudziło ruch, który stale wzrasta. Obecnie miasto Luboml liczy około 8 tysięcy mieszkańców i zaczyna przybierać charakter prawdziwie miejski. Prawie wszystkie ulice są zabrukowane. Na dużej przestrzeni są też położone chodniki z płyt betonowych Miasto jest oświetlone elektrycznością, dostarczoną z miejscowej elektrowni. Urządzenia miejskie, jak targowica i rzeźnia są postawione na należytej stopie. W mieście jest stacja autobusów idących w kierunku na Włodawę. Po zbudowaniu szosy Chełm-Kowel przez Lubeń — miasto znacznie się ożywi. Miasto Luboml posiada już plan regulacyjny. Przez dłuższy czas burmistrzem m. Lubomla był Mikołaj Zakrzewski, a od maja 1934 roku Emiljen Edward Heidrich.
Słowo Polskie za: Domański, Bogdan, Powiat lubomelski : szkic monograficzny, fot. Kościół pw. Trójcy Przenajśw. w Lublomlu, fot. Wikipedia, 1936, 5 lipca 2025 r.
Leave a Reply