Krakowski Barbakan w czasie pierwszych walk z rosyjską inwazją

Krakowski Barbakan z widokiem na ścianę gdzie w czasach austriackich umiesczono tablicę na cześć Marcina Oracewicza – bohatera obrony Krakowa przed Rosjanami w czasie Konfederacji Barskiej. Fot. Redakcja

Krakowski Barbakan powstał w roku 1499. Budowany był w szybkim tempie w związku z zagrożeniem tureckim.

Średnica fortyfikacji, otoczonej fosą wewnątrz wyniosła 24 metry, po stronie zewnętrznej było to już ponad 30 m. Była to twierdza prawie nie do zdobycia. Przydała się bardzo w roku 1768, kiedy konfederaci barscy bronili kraju przed rosyjską inwazją. Wówczas narodziła się legenda o Marcinie Oracewiczu.

Jak podaje o. Wincenty Wytyszkiewicz:

„ Kiedy strzały armatnie nie zdołały bramy wybić… rosyjski generał Panin szukał sposobu i miejsca wedle Bramy Floriańskiej, jeżdżąc na koniu ze swymi oficerami, ukazując miejsca muru szpadą – w które by bombardować mieli. Natychmiast spostrzegłszy jeden z obywatelstwa, będący na murze mieszczanin Marcin Oracewicz, kunsztu pasamoniczego, nabiwszy sztuciec, ugodził Panina w piersi, lecz ten będąc pod kamizelką uzbrojony zbroją, nic mu nie szkodziło. Poznawszy być uzbrojonego wodza Oracewicz, nabiwszy powtórnie broń, mierzył do głowy, co jak tylko kapelusz jego trafiwszy i przestrzeliwszy Panin oddał dzielnemu strzelcowi ukłon. Marcin Oracewicz tak po dwa razy omylon i chybionym zostawszy, nie omieszkał trzeci raz sztućca swego nabić – jak inna wiadomość podaje, guzikiem od żupana – i mierząc ku głowie trafił w zęby i zwalił Panina z konia. Oficerowie widząc porażonego śmiertelnie generała swego, a chcąc go ratować na ziemi, przez gęsty ogień z murów od obywatelstwa legło przy nim dwóch oficerów z kilkunastu żołnierzami”.

Łączna liczba zabitych przez konfederatów barskich Rosjan wynosiła 27.

W roku 1897 kiedy przyjaźń między byłymi zaborcami Polski (Rosją i Austrią) zaczęła ugasać na Barbakanie została umieszczona tablica o następującej treści:

DNIA 22 CZERWCA 1768 ROKU MARCIN ORACEWICZ MIESZCZANIN I PASAMONIK KRAKOWSKI STRZAŁEM Z MURÓW MIASTA ZABIŁ PUŁKOWNIKA ROSYJSKIEGO SKUTKIEM CZEGO ROSYANIE TEGO DNIA OD MIASTA ODSTĄPILI 1897

Kim był ten człowiek owiany legendą? Marcin Oracewicz żył w latach 1720 – 1789+. Krakowskim mieszczaninem został w 1745 roku i prowadził warsztat pasamowniczy przy Rynku Głównym. Jako pasamonik zobowiązany został do obrony miasta i dzięki swojej dzielnej postawie został bohaterem i konfederatą barskim w czerwcu 1768 roku.

29 lutego 1768 roku w Barze na Podolu szlachta polska zainicjowała zbrojny związek z zaprzysiężeniem aktu założycielskiego w obronie wiary katolickiej i niepodległości Rzeczypospolitej. Akt skierowany był przeciwko kurateli Rosji, królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu i popierającym go wojskom rosyjskim. Celem konfederacji było zniesienie ustaw narzuconych przez Rosję. Konfederacja uważana jest za pierwsze polskie powstanie narodowe, którego skutki rozprzestrzeniły się na całą I Rzeczypospolitą.

Słowo Polskie, fot. Redakcja, 6 lutego 2024 r.