Według aktualnego raportu Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny (NIZP-PZH) w okresie 8 – 15 grudnia 2016 roku w Polsce zarejestrowano ogółem 121 tys. zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę. Średnia dzienna zapadalność wynosiła 39,6 na 100 tys. ludności. Zgonów z powodu grypy nie odnotowano. Największą wartość wskaźnik osiągnął w grupie wiekowej 0 – 4 lat – aż 200 przypadków na 100 000 mieszkańców.
W 17 obwodach Ukrainy także rozpoczęła się epidemia grypy. O tym czytamy w analizie sytuacji epidemicznej grypy i przeziębień na Ukrainie za 50 tydzień roku (w okresie 12-18 grudnia) na stronie internetowej Ministerstwa zdrowia Ukrainy. Odnotowano cztery przypadki śmierci z powodu powikłań.
Na Ukrainie w epidemicznym sezonie 2016/2017 roku krążą trzy 3 rodzaje wirusów grypy: dwa podtypy wirusa grypy typu A: /California/2009 (H1N1) i Hongkong/2014 (H3N2) oraz wirus grypy typu B.
Warto zauważyć, że w wyżej wymienionym okresie na grypę zachorowało ponad 377 tys. osób, z nich 64,5 proc. to dzieci w wieku do 17 lat. Wskaźnik zachorowalności na grypę i przeziębień przekracza notowania z poprzedniego tygodnia o 25,5 proc. W resorcie ochrony zdrowia dodają, że w tym sezonie dominuje nowy dla Ukrainy wirus grypy typu A (H3) sezonowy, który jest zdefiniowany w 64,9 proc. wypadków. W ubiegłym sezonie epidemiologicznym, według danych ministerstwa Zdrowia Ukrainy, od powikłań z powodu grypy zmarło 364 osoby (w Polsce – 111), z czego u 80,9 proc. został zidentyfikowany właśnie wirus grypy typu A/H1N1.
Wirus A/H1N1 „Kalifornia” został odkryty w 2009 roku i jest niebezpieczny przez następujące po wstępnych objawach zapalenie zatok w ciężkiej formie, pojawienie się stanów zapalnych w powłokach mózgu. Bez opieki medycznej może ono doprowadzić do bardziej poważnych powikłań, a nawet zgonu chorego. Tym szczepem wirusa mieszkańcy Ukrainy chorują już od kilku lat.
Wirus A/H3N2 „Hongkong” – to nowy rodzaj wirusa dla Ukrainy. Może on powodować szereg poważnych komplikacji. U dorosłego człowieka może to być zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, a nawet zaostrzenia astmy oskrzelowej. Ale przede wszystkim od choroby mogą ucierpieć ludzie starsi – może im dolegać zaostrzenie chorób sercowo-naczyniowych i w niektórych przypadkach możliwe są nawet przypadki śmiertelne. Również wrażliwe na wirusa dzieci w wieku do sześciu lat oraz kobiety w ciąży.
Wirus typu „Brisbane” – odmiana grupy typu B. Jest najmniej niebezpieczny, żadnych poważnych powikłań nie powoduje.
Jak zarażamy się grypą?
Grypą można się zakazić od chorego człowieka lub osoby, u której zakażenie przebiega bez wyraźnych objawów. Wirus jest przenoszony w powietrzu w drobnych kropelkach wydzieliny z dróg oddechowych, które wdychamy przebywając w bliskiej odległości od chorego, a także na skórze rąk, którymi dotykamy chorego lub skażone przez niego przedmioty (np. klamki, meble itp.). Ze skóry rąk wirus przedostaje się do dróg oddechowych podczas dotykania ust, nosa i oczu, przez kontakt bezpośredni (np. ręce, którymi chory często dotyka nosa i ust), możliwe także zakażenie przez kontakt ze skażonymi przedmiotami.
Do zakażenia może także dojść w wyniku bliskiego kontaktu (np. dotykanie) z niektórymi chorymi na grypę lub martwymi zwierzętami – świniami, ptakami domowymi lub dzikimi. Grypą ptaków można się również zakazić w wyniku spożywania surowego lub niedogotowanego mięsa lub surowych jaj chorych ptaków.
Od zakażenia do wystąpienia objawów grypy upływa 1 – 7 dni (średnio 2 dni). Dorosły chory może być źródłem zakażenia 1 dzień przed i 3 – 5 dni po wystąpieniu objawów grypy (czasem nawet do 10 dni), a małe dzieci kilka dni przed i ponad 10 dni po wystąpieniu objawów choroby (zakaźność jest tym większa, im wyższa jest gorączka; utrzymuje się do 24 godzin od momentu ustąpienia gorączki).
Chorzy z ciężkim upośledzeniem odporności mogą wydalać wirusa grypy przez kilka tygodni lub miesięcy.
Najczęstsze objawy i dolegliwości
– ogólne – gorączka, dreszcze, ból mięśni, ból głowy (najczęściej w okolicy czoła i oczu), uczucie rozbicia i osłabienia, złe ogólne samopoczucie
– ze strony dróg oddechowych – ból gardła, suchy kaszel; czasem także uczucie zatkania nosa i wyciek wydzieliny z nosa (zwykle o niedużym nasileniu).
Powyższym objawom mogą towarzyszyć (zwłaszcza u dzieci) – nudności, wymioty i/lub łagodna biegunka.
Choroba zwykle ustępuje samoistnie po 3 – 7 dniach, ale kaszel i uczucie rozbicia mogą się utrzymywać nawet ponad 2 tygodnie. Do 50 proc. zakażeń przebiega bez objawów.
Gorączka (zwłaszcza u małych dzieci) może być bardzo wysoka. Choroba zwykle ustępuje samoistnie po 3 – 7 dniach, ale kaszel i złe samopoczucie mogą się utrzymywać nawet dłużej niż 2 tygodnie.
Objawy alarmowe
Chory na grypę powinien się pilnie znaleźć się w szpitalu, gdy pojawią się następujące objawy alarmowe (świadczące o powikłaniach i/lub nasilaniu się choroby):
– problemy z oddychaniem (duszność) – ciężki oddech, przyspieszony oddech, głośny lub chrapliwy oddech, uczucie braku tchu lub ściskania klatki piersiowej, ból w płucach
– pogorszenie świadomości, dezorientacja, letarg, majaczenie, utrata przytomności, kłopot z obudzeniem chorego, drgawki
– znaczne osłabienie mięśni, kłopot z poruszaniem rękami i/lub chodzeniem
– znacznie mniejsza niż zwykle ilość oddawanego moczu (lub brak moczu), suchość w ustach, brak łez podczas płaczu, zawroty głowy lub zasłabnięcie przy próbie wstania, niskie ciśnienie krwi
– bardzo wysoka gorączka (ponad 40°C)
– krwiste lub sine plamki na skórze; siny lub fioletowy kolor warg lub skóry wokół ust, na czubku nosa lub na palcach
– krwioplucie lub różowe zabarwienie śliny/plwociny.
Chory powinien się ponownie zgłosić do lekarza, gdy:
– wysoka gorączka i inne ostre objawy grypy utrzymują się dłużej niż 3 dni
– gorączka pojawia się ponownie po kilku dniach przerwy
– stan chorego uległ istotnemu pogorszeniu.
Profilaktyka
Najbardziej skutecznym sposobem zapobiegania chorobie lub jej ciężkich skutków jest szczepienie. Ponad 60 lat są bezpieczne i skuteczne szczepionki. Wśród zdrowych osób dorosłych szczepionka może zapobiec grypy na 70 proc. – 90 proc. Wśród osób starszych szczepionka zmniejsza ilość ciężkiego przebiegu grypy i powikłań w 60 proc. przypadków śmiertelnych – na 80 proc.
Szczepienia są szczególnie ważne dla osób z grup podwyższonego ryzyka rozwoju poważnych powikłań grypy, a także dla osób, które żyją razem z ludźmi z grup podwyższonego ryzyka lub opiekujących się nimi.
WHO zaleca coroczne szczepienia dla następujących grup ludności (w porządku malejącym znaczeniu):
– mieszkańcy zakładów dla osób w podeszłym wieku i domów osób niepełnosprawnych,
– ludzie w podeszłym wieku,
– osoby z przewlekłymi chorobami,
– inne grupy, takie jak kobiety w ciąży, pracownicy służby zdrowia; ludzie zajmujący odpowiedzialne stanowiska, a także dzieci w wieku od sześciu miesięcy do dwóch lat.
Inne zalecenia
– Należy unikać zatłoczonych miejscach, tak jak infekcja przenosi się tylko od chorego człowieka.
– Unikać bliskiego kontaktu z chorymi, u których katar, kaszel, gorączka i tym podobne.
– Ograniczyć korzystanie z telefonicznymi urządzeniami ogólnego użytku, unikać uściski dłoni i pocałunków.
– Regularnie wietrzyć pomieszczenie, spać z otwartym liści okno, unikać przeciągów.
– Ciepło się ubierać.
– Często myć ręce i twarz wodą z mydłem.
– Używać jednorazowych ręczników.
– Po pojawieniu się pierwszych objawów choroby (gorączka, ból mięśni, suchy kaszel) natychmiast wezwać lekarza do domu, a nie odwiedzać zakłady opieki zdrowotnej.
– Nie zajmować się samoleczeniem.
Dbaj o siebie i swoich bliskich!
Wadim Kaszubski, pediatra, Polskie Stowarzyszenie Medyczne w obwodzie winnickim, Winnica, 21.12.16 r.
